Het lijken wel gecoördineerde hinderlagen, de aanvallen van de groep orka’s in de Straat van Gibraltar en voor de kust van Galicië. In de nacht van 4 mei viseerden drie orka’s weer een jacht in de Straat. Schipper Werner Schaufelberger zag hoe het drietal inbeukte op zijn zeiljacht. ‘Er waren twee kleine en één grote’, zegt hij aan een Duitse magazine Yacht. ‘Terwijl de kleinste twee zich op het roer richtten, nam de grote meermaals afstand om dan met volle kracht de zijkant van het schip te rammen. De kleinste twee observeerden de techniek van de grootste orka en begonnen vervolgens ook op de boot in te beuken.’

De Spaanse kustwacht snelde te hulp om de opvarenden en de boot te redden, maar die zonk uiteindelijk net voor het vaartuig de haven in was gesleept.

Vijfhonderd incidenten

Nauwelijks twee dagen eerder had een groep van zes orka’s al een andere boot aangevallen in de Straat van Gibraltar. Volgens de Britse zeiler Greg Blackburn, die aan boord van het zeiljacht was, was er echter geen sprake van ‘kwade wil’. ‘Een moeder viel als eerste het roer aan met haar kalf aan haar zijde. Ze was haar jong duidelijk aan het onderwijzen’, zegt Blackburn aan 9news.com. In een poging de ‘aanvallen’ te stoppen, probeerde hij zijn boot ‘zo saai mogelijk’ te maken door de zeilen te laten zakken en zo stil mogelijk te blijven liggen. Met succes, want de orka’s verloren hun interesse en zwommen weer weg.

Orka’s die boten aanvallen zijn in principe een rariteit, maar in de wateren rond de Straat van Gibraltar zijn er de laatste jaren talloze meldingen gemaakt van incidenten met de schijnbaar agressieve zeezoogdieren. Gewonden vielen er nog niet, maar in veel gevallen is de schade aan de boten niet te overzien.

Sinds mei 2020 gaat het volgens mariene bioloog Alfredo López Fernandez van de Universiteit van Aveiro in Portugal al om meer dan vijfhonderd incidenten. In een rapport waaraan hij meeschreef, is te lezen hoe de modus operandi van de orka’s telkens erg gelijkaardig is: de dieren proberen het roer te beschadigen en verliezen hun interesse als de boot – doorgaans een zeiljacht – tot stilstand is gebracht.

Bendeleidster met trauma

Wetenschappers zoeken intussen al enkele jaren naar een verklaring van het afwijkende gedrag van de orka’s. Het rapport van López Fernandez vermeldt de breed aanvaarde theorie dat één vrouwelijke orka in het verleden een traumatische ervaring heeft gehad met een boot, waarna ze uit aversie schepen begon aan te vallen. ‘White Gladis’, zoals wetenschappers haar noemen, zou haar agressieve gedrag hebben aangeleerd aan andere volwassen orka’s, waarna hun kalveren het begonnen te imiteren. Orka’s zijn namelijk erg intelligente dieren die het gedrag van een soortgenoot vrij snel kunnen imiteren en aanleren. ‘Waarom de orka’s dit doen, weten we niet, maar defensief gedrag na een trauma is een theorie die elke dag aan kracht wint’, zegt López Fernandez.

Coördineert White Gladis dan echt als een getraumatiseerd bendeleidster aanvallen op boten? Dat is niet helemaal zeker. Het rapport heeft het bijvoorbeeld ook over een verlies van prooien of eenvoudigweg verstoring door de boten. Tot slot zou nieuwsgierigheid ook aan de basis kunnen liggen van de ‘aanvallen’. Ook bioloog Jan Haelters van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen zei eerder al aan het Nieuwsblad dat het goed mogelijk is dat de dieren geïnteresseerd zijn in de boten.

Wat ook aan de basis ligt van het bijzondere gedrag, het lijdt geen twijfel dat de aanvallen beter zouden stoppen, besluit het rapport van López Fernandez en co. Zowel voor de veiligheid van de betrokken zeelieden als van de orka’s, die in de regio met uitsterven bedreigd zijn.

Lees ook