Soms hebben strategische blunders verregaande gevolgen. Dik vier jaar geleden stapte de N-VA vanwege het Marrakesh-pact uit de federale regering. Het gaf Vlaams Belang alle ruimte voor een remontada en winst. Het antiwoke-discours van voorzitter Bart De Wever verandert daar niets aan. Ook CD&V torst zo’n drama. In 2004 redde het met een kartel de N-VA van de vergetelheid. Op korte termijn lag de overwinning voor het grijpen, op de lange termijn wenkte de ondergang.

De C in CD&V staat voor contract en christelijk. Na de oorlog verzinnebeeldde CD&V het sociale contract tussen werknemer en werkgever: het Rijnlandmodel eerde het ­kapitalisme, maar het volk profiteerde mee van de winst. Evangelische waarden lijmden de standen aan elkaar: arbeiders, boeren en patronaat. Het katholieke en verzuilde Vlaanderen bezorgde de partij een ongeziene machtsbasis.

Eind vorige eeuw crashte dat succesmodel. De winsten raakten buiten adem, het neoliberalisme veroverde de geesten. Er viel niets meer te verdelen. Tot overmaat van ramp sloeg de secularisatie toe. Het individualisme rukte op, de kracht van het middenveld verkruimelde. Het personalisme als ideologische basis, een soort brug tussen socialisme en liberalisme, bracht alleen schriftgeleerden in vervoering. De tijd dat de partij kon kiezen met wie ze een ­regering vormde, was ­definitief voorbij.

Hoe moet CD&V zich nu heruitvinden? Voor Sammy Mahdi lijkt het onbegonnen werk. Zijn boek Van hol naar vol, nauwelijks een jaar oud, leek een doorslagje van een N-VA-programma. Tegenwoordig maakt hij van de ‘Vlaamse ziel’ de inzet. De voorzitter profileert CD&V als de partij van ‘de vergeten burger’. Daarbij past een catalogus van soms anekdotische voorstellen. De marketeers vinden hun gading, de kiezer haalt wellicht de schouders op. Want de geloofwaardigheid blijft zoek.

De christendemocraten moeten zich geen illusies maken. Een toekomst onder de 10 procent veroordeelt CD&V tot het bedienen van een niche, al blijft nog altijd onduidelijk wat die niche wordt. Ooit stond de partij garant voor een katholiek paternalisme dat de burger een levenswandel oplegde. Tegenwoordig verklaart Mahdi de oorlog aan betutteling. Het verraadt een sluimerende radeloosheid.

Voortaan wordt het vel duur verkocht. Daar heeft Mahdi overschot van gelijk. CD&V weegt niet zwaar genoeg meer om zich als staatsdragend te profileren. Dat is een opdracht voor de N-VA als grootste formatie. Dat die partij dat nog ­altijd niet waarmaakt, blijft voorlopig zijn enige strohalm.

Lees ook