Waar Poetin de term ‘nationale verrader’ vandaan heeft gehaald – was het uit Mein Kampf van zijn geestelijke broer Adolf Hitler, met diens ­Nationalverräter, of uit een andere bron – is voor discussie vatbaar. Wat wel vaststaat, is dat het sinds het ­begin van de oorlog in Oekraïne een sleutelbegrip is geworden in Poetins retoriek.

De eerste keer vermeldde Poetin de term ‘nationale verraders’ in 2014, in een toespraak naar aanleiding van de annexatie van de Krim, het Oekraïense schiereiland. In maart 2022 pikte hij die term terug op. Het Westen heeft altijd geprobeerd Rusland te verzwakken en te vernietigen, luidde het, en vanbinnen wordt Rusland verzwakt en vernietigd door agenten van het Westen – door ‘nationale verraders’. Het Russische volk (lees: ­Poetin en zijn repressieapparaat) zal ‘uitschot en verraders uitspuwen zoals je een vlieg uitspuwt die per ­ongeluk in je mond is gevlogen’.

Een dictator kiest geen willekeurige woorden, elk van zijn toespraken geldt als een heilige handleiding voor actie. Zo verdeelde Poetin Rusland niet alleen in vrienden en vijanden, bondgenoten en verraders, maar gaf hij ook een license to kill: het recht om tegenstanders van de oorlog ‘uit te spuwen’.

Ook kinderen kunnen in Poetins wereld Nationalverräter worden.

In april 2022 werden kinderen tijdens een les plastische opvoeding in het zesde leerjaar van school nr. 9 in provinciestadje Efremov gevraagd tekeningen te maken ‘ter ondersteuning van het Russische leger’. De twaalfjarige Masha Moskaleva tekende Russische en Oekraïense vlaggen, met op de eerste ‘Stop de oorlog’ en ‘Glorie aan Oekraïne’ op de tweede. Tussen de vlaggen staat een vrouw met een kind, terwijl Russische raketten op hen afkomen.

Terrorist op school

Bij het zien van de tekening spoedde de lerares zich naar de directrice, die de politie belde. Op die eerste dag wist het meisje nog te ontglippen aan de politie, die zich bij de uitgang van de school had opgesteld en de achternaam vroeg van ieder kind dat naar buiten kwam. Masha gaf een andere naam op.

De volgende dag moest haar ­alleenstaande vader Aleksej met zijn dochter mee naar school, want het meisje was bang. Toen de directrice hem in de gang zag, belde zij opnieuw de politie. Het kind werd uit de klas gehaald, waarna ze beiden naar een politieauto werden geleid ‘als terroristen’, aldus de vader. Op de sociale media van de vader werden memes over Poetin en Oekraïne-gezinde commentaar gevonden. Hij werd beschuldigd van ‘publieke acties gericht op het discrediteren van de Russische strijdkrachten’. Dezelfde dag nog werd hij berecht en veroordeeld tot een boete van 32.000 roebel vanwege de opmerking: ‘Het Russische leger. Verkrachters van bij ons.’

De dag daarop werd de vader ­gevraagd om opnieuw naar de school te komen, waar Masha uit de klas werd gehaald door FSB’ers. Terwijl enkele agenten van de geheime politie een ‘gesprek’ met het kind voerden, bedreigden andere de vader met opsluiting en met ontneming van zijn dochter. Het ‘gesprek’ duurde drieënhalf uur. Dat was de laatste dag dat ­Masha naar school ging. Het meisje was zo getraumatiseerd, dat alleen al de gedachte aan school haar paniekaanvallen bezorgde. Haar vader moest thuisonderwijs regelen.

De volgende ontmoeting van het gezin met de geheime politie vond plaats op 30 december van vorig jaar. Toen hij vlak voor vertrek naar zijn werk uit het raam keek, zag Aleksej vijf politiewagens, een voertuig van het ministerie van Noodsituaties en een brandweerauto voor het huis staan. Een klein leger van vijftien politieagenten en FSB’ers rukte op naar het huis van de intussen dertienjarige ‘nationale verraadster’. Haar vader noemde de huiszoeking een pogrom. ‘De FSB’ers haalden onze spullen uit de kasten en gooiden die op de grond, trapten op onze kleding met hun vuile schoenen, trokken snoeren uit, scheurden prenten van de muren en gooiden meubels omver.’

Tijdens de huiszoeking vonden de FSB’ers het spaargeld van het gezin: 125.000 roebel en 3.150 dollar. Alles wat vader en dochter Moskalev bezaten. De agenten namen al het geld, ­alle documenten, een computer en ­telefoons mee, en fotografeerden ­Masha’s tekening met het opschrift ‘Glorie aan Oekraïne!’.

Na de huiszoeking werd de dertienjarige ‘nationale verraadster’ naar een opvangcentrum gebracht, haar vader werd voor verhoor naar de FSB mee­genomen, waar hij met zijn hoofd tegen de muur en vloer werd geslagen: ‘Hoe kom je aan die dollars? Wie is je baas? Voor wie werk je?’ Voor het herhaaldelijk ‘discrediteren van de strijdkrachten’ werd de vader strafrechtelijk vervolgd.

Zijn volgende arrestatie vond plaats op 1 maart van dit jaar, zijn dochter werd opnieuw naar een ­opvangcentrum afgevoerd. Op 6 maart werd de vader onderworpen aan een psychiatrisch onderzoek, op 15 maart startte het proces om hem uit zijn vaderlijke rechten te ontzetten.

Protest maakt kwetsbaar

Velen zijn teleurgesteld door het uitblijven van massaal anti-oorlogs­protest in Rusland. Maar we mogen niet vergeten hoe uitermate kwetsbaar elke tegenstander van de oorlog in Rusland is. Volgens Poetins repressieve wetten wordt het eerste anti-oorlogsmisdrijf – een like of comment op sociale media, de straat op gaan met een bordje ‘Stop de oorlog’, het dragen van kledij in de kleuren van de Oekraïense vlag – bestraft met administratieve sancties, arrestatie, boete, ontslag op het werk, of schorsing van de universiteit. Een tweede overtreding wordt strafrechtelijk bestraft met vele jaren hechtenis. Wie zorgt er dan voor de bejaarde ouders? Wie onderhoudt het gezin? Wat gebeurt er als de kinderen worden weggehaald en de ouderlijke rechten worden ontnomen, zoals bij Aleksej Moskalev?

Sinds de arrestatie van Aleksej en de plaatsing van zijn dochter in een opvangcentrum, heeft niemand ­Masha nog gezien. Activisten mogen het meisje niet ontmoeten, noch met haar telefoneren. Het is niet bekend of ze in goede gezondheid verkeert, wat haar psychologische toestand is, of ze nog leeft. Via een advocaat smeekt de vader mensen om al het mogelijke te doen zodat de staat zijn dochter niet in handen krijgt, zodat het kind niet in een weeshuis terechtkomt.

Niemand zal echter zijn dochter kunnen redden. Poetin zal de dertienjarige ‘nationale verraadster’, de ­auteur van een onschuldige anti­oorlogstekening, ‘uitspuwen’ en zo ­Masha’s kindertijd, thuis, vader en toekomst ontnemen.