Overheden onderzoeken mogelijke visafraude

Een werkgroep met vertegenwoordigers van de betrokken federale en regionale administraties houdt tientallen dossiers van gecombineerde vergunningen aan Turken tegen het licht. Die vergunningen zijn preventief geblokkeerd, nadat het consulaat-generaal in Istanbul onraad had ­geroken. De werkgroep, onder ­leiding van de Vlaamse dienst ­Economische Migratie, moet ook de informatie-uitwisseling tussen de verschillende ­diensten ‘optimaliseren’.

Een gecombineerde vergunning koppelt een regionale werkplaats aan een federale verblijfsvergunning. De werkgever in ­België vraagt de vergunning aan, de regionale overheid controleert het dossier. De Dienst Vreemde­lingenzaken doet een veiligheidscheck. Plaatselijk reikt het consulaat de arbeids- en verblijfskaart aan de buitenlandse werknemer uit. Vooral in Istanbul ging het om een hoog aantal dossiers.

Kamerlid Ben Segers (Vooruit) kaartte vorige week het punt aan in de bevoegde Kamercommissie, waarover De Morgen dinsdag berichtte. Hij vermoedt dat de mogelijke fraude Turkije overstijgt. In ­Turkije alleen gaat het om 800 dossiers, waarvan 700 in Vlaanderen werden gestart. Het systeem is fraudegevoelig. Het lokt buitenlanders naar België om een ­knelpuntberoep uit te voeren, ­terwijl die er in werkelijkheid niet altijd zijn. Eventueel krijgen ­tussenpersonen flink wat geld aangeboden.

‘Een overheid die de arbeidsvoorwaarden niet controleert, is een overheid die mensensmokkel en uitbuiting faciliteert’ Ben Segers (Vooruit)  Kamerlid

Heel wat aanvragen worden ook ­automatisch verwerkt. Als de regio een fiat geeft, komt er alleen een veiligheidscheck. Het plaatselijke consultaat is de laatste controlepost. Diverse bronnen geven aan dat het systeem heeft gewerkt, maar het delen van informatie blijft primordiaal. In Turkije stonden plots ­tientallen bakkers in de rij voor ­papieren. De gegadigden kwamen allen uit dezelfde streek.

Borealis-affaire

Onderzoek, gefinancierd door het middenveld, legde eerder de mogelijkheden tot uitbuiting bloot. Uit de verhalen van de arbeidsmigranten bleek dat ze hun rechten on­voldoende kennen, sterk afhankelijk zijn van hun werkgever en daardoor het risico lopen op uitbuiting. Ze getuigen over overnachten in een garagebox, ­gebrekkig sanitair, onbetaalde lonen en chantage. Heel wat migranten waren ook niet meer traceerbaar eens ze in Vlaanderen waren toegekomen.

Segers hoorde al in oktober van de kwestie, pas begin februari ­volgde de werkgroep. ‘Too little, too late.’ Het Kamerlid wijst de regio’s met de vinger, Vlaanderen op kop. ‘Nu zijn de gevolgen tweemaal slecht: knelpuntberoepen geraken niet ingevuld en het illegaal verblijf stijgt. Een overheid die de arbeidsvoorwaarden niet controleert, is een overheid die mensensmokkel en uitbuiting faciliteert. De Borealis-affaire liet zien waartoe dat kan leiden.’ Bij dat ­Antwerpse bedrijf werden via ­onderaannemers heel wat werk­nemers uitgebuit.

De ­mogelijke fraude focust op de ­eerste controle door de regionale overheden. Vooraleer de arbeidskaart wordt afgeleverd, moeten de tewerkstellingsvoorwaarden (zoals een correct loon) worden ­gecontroleerd. Minister van Werk Jo Brouns (CD&V) laat nu uit­zoeken of zo’n onderzoek is ­gebeurd. ‘Strafrechtelijke inbreuken worden aan het parket overgemaakt,’ zegt hij in een reactie. De minister benadrukt dat alleen met nultolerantie voor fraude het ­systeem van de gecombineerde vergunning overeind kan blijven.

N-VA wil uitleg

De minister belooft verder bij­komende controles op het terrein en een versterking van de ‘controle­kamer’ om de data beter te screenen. Alleen in Vlaanderen werden in 2021 1.600 gecombineerde vergunningen uitgereikt. Samen met federaal staatssecretaris voor Asiel Nicole de Moor (CD&V) belooft hij indien nodig strengere voorwaarden.

Beide CD&V-ministers worden op de korrel genomen door de N-VA. Federaal eiste voormalig staatssecretaris van Asiel Theo Francken (N-VA) dat de bevoegde Kamercommissie ­onmiddellijk ­samenkomt. Vlaams eist de partij inzage in het mailverkeer tussen Brouns en de Moor, meldt De Morgen. De N-VA wil weten vanaf wanneer beide ministers op de hoogte waren van de mogelijke fraude en waarom het zo lang duurde om in te grijpen. Het dreigt de spanning tussen de Vlaamse regerings­partners verder te vergroten.

Het verhaal verschilt voor alle duidelijkheid met de ‘Kucam-affaire’. Melikan Kucam kreeg in 2017 van Francken de ­opdracht om lijsten van te evacueren Syrische christenen samen te stellen. Zij kregen een humanitair visum om naar België te komen en hier asiel aan te vragen. Dat gebeurde tegen betaling, zo bleek. In beroep kreeg de Mechelse N-VA’er daarvoor vijf jaar cel.