Paus in Kinshasa: ‘Hou op met Afrika te verstikken’

De paus hield gisteren woensdag in Kinshasa een van zijn grootste missen ooit: op het ­terrein van de oude luchthaven Ndolo, in het centrum van de stad, waren meer dan een miljoen ­enthousiaste Congolezen samengekomen.

De viering werd onder andere geanimeerd door een zangkoor van zevenhonderd leden.

Zoals verwacht stond een groot deel van Franciscus’ boodschap in het teken van de oorlog in Oost-Congo die in maart vorig jaar opnieuw losbarstte. Het Congolese regeringsleger vecht er een bloedig conflict uit tegen de M23-rebellen die met wapens en manschappen gesteund worden door buurland Rwanda.

De paus kwam met een voorzichtig uitgebalanceerde boodschap en hoedde zich ervoor om kritiek te geven op de invasiemacht Rwanda en de corrupte Congolese regering. In de plaats deed hij een bede voor verzoening en vergiffenis. ‘Verleen elkaar een grootse amnestie van het hart. Reinig jullie harten van woede en van elk restje rancune en vijandschap.’

Met bloed besmeurd

De avond daarvoor had de paus wél een scherpe boodschap geformuleerd: niet enkel aan het adres van de leiders in Kinshasa en Kigali, maar aan alle naties die ­betrokken zijn bij de grondstoffenroof in Congo. Hij had het ook over het koloniale verleden en verwees zo impliciet naar de ­Belgische overheersing. ‘Handen af van de Democratische Republiek Congo! Handen af van Afrika! Stop met Afrika te verstikken, het is geen mijn die je zomaar kunt plunderen.’

Franciscus had het over ‘het vergif van de hebzucht’ dat ertoe leidt dat ‘Congo’s diamanten met bloed besmeurd’ zijn. ‘Moge de wereld de catastrofale daden die over de eeuwen heen gepleegd zijn ten nadele van de lokale bevolking nooit vergeten. Laten we dit land en dit continent niet ­vergeten.’

Blauwhelmen in diskrediet

Dat laatste is wellicht de belangrijkste boodschap van de paus en de reden waarom hij naar Congo is gekomen: de veronachtzaamde oorlog in de internationale schijnwerpers plaatsen opdat er meer druk komt voor een vredesoplossing. Om dat te benadrukken zal de paus vandaag een ontmoeting hebben met slachtoffers van het geweld in Oost-Congo.

Of de pontificale demarche op korte termijn veel zal uithalen, is niet zeker. Terwijl Franciscus in Kinshasa voor een miljoen toehoorders een mis gaf, werd in het Oosten opnieuw bijzonder hard gevochten. Onder andere bij het door M23-rebellen veroverde stadje Kitshanga waren er confrontaties tussen M23 en het ­regeringsleger.

   • Offensief snijdt grootstad Goma af van voedsel

Om de chaos nog groter te ­maken, blokkeerden Congolese burgers een patrouille van VN-blauwhelmen die in de buurt van Kitshanga een basis hebben. De lokale bevolking lijkt alle vertrouwen in de VN-vredestroepen ­verloren te hebben en hetzelfde geldt voor de recent geïnstalleerde vredesmacht van de Oost-­Afrikaanse Gemeenschap (EAC). In Bukavu kwamen gisteren woedende mensen op straat om te protesteren tegen de EAC-missie.

Rol van België

Belgisch minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) reist vandaag van Angola naar Kinshasa. Verwacht wordt dat ook zij zich behoedzaam zal positioneren in het escalerende conflict tussen Congo en Rwanda.

In geen geval wil België als voormalige koloniale mogendheid de indruk wekken met gespierde taal de vrede op te leggen. Wel wil België op een discrete manier bemiddelen tussen ­Kigali en Kinshasa. ‘We zijn bereid te helpen’, luidt het onder Belgische diplomaten. ‘Het is aan hen om te bepalen wat ze van ons willen en welke bemiddelende rol we kunnen spelen.’ Maar evenmin als de paus lijkt België momenteel in staat het oorlogsgeweld te temperen. De meeste experts en diplomaten gaan ervan uit dat de oorlog de komende dagen en weken nog verder zal escaleren en nog een hele tijd zal aanslepen.

Foto’s: reuters