Afscheid van de jumbojet die de middenklasse leerde vliegen

Morgen wordt de allerlaatste Boeing 747 afgeleverd. De Amerikaanse vrachtmaatschappij Atlas Air neemt dan de laatste 747 in ontvangst die de vliegtuigfabrikant ooit zal bouwen. Daarmee komt de 747, beschouwd als de originele ‘jumbojet’, 53 jaar na zijn ontstaan aan zijn einde.

De 747 kwam in de jaren 60 op de markt. De luchtvaartsector stond toen aan het begin van een grote omwenteling: luchtvaart raakte almaar meer gedemocratiseerd, steeds meer mensen gingen vliegen. Het massatoerisme naar verre bestemmingen ontstond. Dus was er ook een vliegtuig nodig dat grote drommen mensen kon vervoeren. Dat werd de 747, die met zo’n vierhonderd stoelen dubbel zoveel passagiers aankon als wat toen het grootste vliegtuig was. ‘Dit was hét toestel dat het voor de middenklasse mogelijk maakte om te vliegen’, stelde Air France-KLM-ceo Ben Smith aan het persagentschap Reuters. ‘Voor de komst van de 747 kon het gemiddelde gezin niet op betaalbare wijze van de VS naar Europa reizen.’

Het vliegtuig werd een hit. In totaal werden er 1.574 exemplaren van gebouwd. Vooral de jaren 90 waren hoogdagen, toen het model 747-400 werd gelost. Dat toestel was een gigant, maar tegelijk ook elegant. Door de ‘bump’ boven op de snuit – waar de eerste verdieping zat, vooral voor de reizigers in businessclass – was het toestel erg herkenbaar. De ‘Queen of the skies’ werd een icoon. Ook de twee Air Force One-toestellen die de Amerikaanse president vervoeren – zowat de bekendste vliegtuigen ter wereld – zijn 747’s. Ook de nieuwe Air Force Ones die ten vroegste in 2026 in gebruik worden genomen, zijn omgebouwde 747’s.

Andere tijden

Maar ruim vijf decennia na de lancering valt het doek over de 747. Vandaag zijn er nieuwere toestellen met twee motoren die economischer vliegen dan de 747 met zijn vier motoren. Denk aan de Boeing 777 en 787 Dreamliner, of de Airbus A330 en A350. Toch wordt de 777X, de rechtstreekse opvolger van de 747, pas in 2025 verwacht.

De luchtvaartsector geloofde lange tijd dat de toekomst lag in ‘superhubs’, grote luchthavens waar jumbovliegtuigen voor lange afstanden vertrokken en waar passagiers eerst met kleinere vliegtuigen naartoe vlogen. Maar dat idee is niet werkelijkheid geworden. Dat verklaart ook waarom de Airbus al na enkele jaren stopte met de bouw van zijn A380, het grootste passagiersvliegtuig ter wereld.

Ook een wat verouderde jumbojet als de 747 past niet langer in het plaatje. Zo kondigde Air France-KLM aan dat het Airbus A350’s bijbestelt omdat het zijn Boeing 747’s met pensioen stuurt. Ook maatschappijen als Qantas en British Airways kondigden dat aan. De laatste 747 van British Airways steeg in 2020 op.

Blijven vliegen

Niet dat de 747 binnenkort nergens meer te zien zal zijn. Sommige luchtvaartmaatschappijen hebben nog 747’s en zullen die blijven gebruiken. Heel wat cargomaatschappijen zullen nog jaren vrachtuitvoeringen van het toestel blijven gebruiken – zoals Atlas, dat nu dus de laatste 747 ontvangt met de geur van ‘nieuw vliegtuig’ er nog in.

‘Het was een van de wonderen van de moderne industriële tijd’, zei Richard Aboulafia, luchtvaartexpert bij Aerodynamic Advisory, over de jumbojet aan Reuters. ‘Maar dit zijn geen tijden van wonderen, maar van economie.’