Cultuur en media
Podcasttips | De ‘vijand van het Britse volk’ doet haar verhaal
BBC-journalist Joshua Baker kon IS-bruid Shamima Begum uitgebreid spreken. Bij wijze van factcheck reist hij haar vlucht naar Syrië achterna.
Met meer dan een miljoen kijkers per aflevering is Het verhaal van Vlaanderen een succes. Een zucht van opluchting is hoorbaar in de Reyerslaan én de Wetstraat, van waaruit heel wat geld vloeide naar de geschiedenisreeks. Uiteraard barst ook de discussie los over de historische correctheid van wat je te zien krijgt op het scherm. Zo had historicus en journalist Marc Reynebeau wel wat af te dingen op de aflevering over de Guldensporenslag. Hij vertelt erover in onze studio.
1. Hoe rationaliseert Lacroix zijn criminele verleden?
Sinds zaterdag kan je luisteren naar de eerste drie afleveringen van Lacroix. Ik was gangster. Het is de eerste truecrimereeks van De Standaard en misschien wel onze meest ambitieuze (en spannendste!) podcast tot dusver. Ik heb er zelf niet aan meegewerkt en hoorde nog maar pas de eerste afleveringen. Natuurlijk is het moeilijk om kritisch en afstandelijk te luisteren naar iets waar jouw collega’s met hart en ziel aan hebben gewerkt, maar het is zeker niet overdreven om te stellen dat Lise Bonduelle, Mark Eeckhaut, Marjan Justaert en Joris Van Damme nieuwe wegen inslaan voor de Vlaamse podcast.
De achtdelige podcast vermengt autobiografie met true crime door Philippe Lacroix, het brein van de bende-Haemers en vandaag leraar, te laten vertellen over zijn uitzonderlijke levenswandel. Je kunt je natuurlijk afvragen of het wel een goed idee is om een voormalige gangster zo’n platform te geven, zelfs al heeft hij eerherstel van Justitie gekregen. Daarom spraken de journalisten behalve Lacroix onder meer ook de speurder die hem in 1991 achter de tralies kreeg. Lacroix’ relaas werd ook afgetoetst aan het strafdossier.
Maar voor de luisteraar zit de spanning er toch vooral in dat je hem zelf hoort vertellen. In dat opzicht is er kort na het eerste kwartier een interessante passage. Wanneer hem gevraagd wordt naar zijn eerste diefstal, moet de zestiger even nadenken. Hij moet een jaar of 13 geweest zijn toen hij, tijdens een verblijf bij een Nederlands gastgezin, ‘s nachts had ingebroken bij een buurtwinkel. De jonge Lacroix roofde er de kassa leeg. De voormalige gangster doet het af als een betekenisloze jeugdzonde, want het past niet in zijn verhaal. Volgens dat verhaal ontspoorde hij pas na de vechtscheiding van zijn ouders.
‘Iedereen steelt wel eens een snoepje als kind, maar dit is toch van een andere orde’, zegt misdaadjournalist Mark Eeckhaut na het interview tegen zijn collega’s. Die nagesprekken zijn cruciaal. Ze stellen de vraag hoe Lacroix – al achttien jaar een vrij man – omgaat met zijn crimineel verleden. Het doet me denken aan de beroemde woorden van schrijver Joan Didion: ‘We vertellen onszelf verhalen om te kunnen leven.’ De minder beroemde vervolgzin luidt: ‘We zoeken de preek in de zelfmoord, de sociale of morele les in de vijfvoudige moord.’ Didion dissecteert genadeloos de vertelsels, waarmee we (terecht of onterecht) ons chaotische bestaan kaderen. Lacroix. Ik was gangster nodigt de luisteraar uit om hetzelfde te doen.
Elke zaterdag verschijnt een nieuwe aflevering.
Beluister ‘Lacroix. Ik was gangster’ >
2. Getrouwd met IS en geen weg terug
‘Elke keer als er weer tips komen, voel ik me als een kind dat snoepjes krijgt’, mailde Inge (60) me enthousiast. Wanneer ze niet druk in de weer is voor het nationale bestuur van Soroptimist International, een vzw die zich inzet voor vrouwen wereldwijd, luistert ze podcasts. ‘Het liefst luister ik verhalen waar ik iets van kan bijleren, zeker als ze me vertellen waarom iemand doet wat die doet’, vertelt ze me aan de telefoon. Haar accent verraadt dat ze familie over de Nederlandse grens heeft. ‘Ik woon al veertig jaar in België, maar ik ga nog regelmatig op bezoek. Die ritten kunnen al snel vier uur in beslag nemen. Net genoeg om een hele podcastreeks te beluisteren.’
Tijdens een van die ritten beluisterde ze I’m not a monster, een docureeks van de BBC die al verschillende prijzen heeft gewonnen. Onderzoeksjournalist Joshua Baker pluisde in het eerste seizoen het onwaarschijnlijke verhaal uit van een Amerikaanse vrouw die bij IS terchtkwam. ‘Ze is een schijnbaar gewone vrouw die toch met haar hele gezin naar Syrië verhuisd is. Het is intrigerend hoe ze volhoudt dat ze niets misdaan heeft.’ Nochtans is er reden genoeg om daaraan te twijfelen.
In het tweede seizoen, waarvan de eerste drie afleveringen pas online verschenen, pluist Baker in zijn kenmerkende nauwkeurige stijl opnieuw het verhaal van een IS-bruid uit. Alleen is het onderwerp deze keer Shamima Begum, een van de drie Britse schoolmeisjes die zich in 2015 hebben aangesloten bij IS. In het Verenigd Koninkrijk is ze uitgegroeid tot een volksvijand wier nationaliteit is afgenomen. Baker kon haar spreken in een detentiekamp in Syrië. Om haar verhaal te checken, reist hij haar vlucht uit 2015 achterna op zoek naar sporen.
In zijn thuisland wordt het hem niet in dank afgenomen. The Daily Mail schreef dat de BBC zich door Begum laat gebruiken in een pr-campagne om haar nationaliteit terug te krijgen. Maar op basis van de eerste twee afleveringen stel ik vast dat het Baker vooral te doen is om inzicht te verwerven in de wervingstactieken van IS. Zijn uitgebreide netwerk en kennis maken indruk, net als zijn reis die zich ontvouwt als een journalistieke thriller.
Je kan het nieuwe seizoen volledig los beluisteren van het eerste. Elke woensdag verschijnt een nieuwe aflevering.
Beluister ‘I’m not a monster’ >
3. Donkere wolken boven Nederland in ‘Boven water’
Wat staat Nederland vanwege de klimaatopwarming te wachten? Die vraag staat centraal in Boven water, een nieuwe podcast van NRC door Floor Boon en Maarten Dallinga. In de eerste aflevering keren de journalisten zeventig jaar terug in de tijd. Toen werden onze noorderburen getroffen door de watersnoodramp. 1.836 Nederlanders kwamen om toen de dijken braken. Ook in ons land stierven 28 mensen.
De watersnoodramp was het gevolg van een zware storm in combinatie met springtij en had strikt genomen niets met klimaatopwarming te maken. Toch vertelt het ons wat er kan gebeuren als de zeespiegel enkele meters hoger komt te staan. Daar komt nog bij dat een snelle opeenvolging van extreem weer een direct gevolg is van de stijgende temperaturen.
Door per aflevering een waarschijnlijk noodscenario concreet te maken, dient Boven water als wake-upcall. De podcast haalt kimaatopwarming weg van schema’s en infografieken. De wetenschap wordt op die manier helder geïllustreerd, maar door het dreigende sounddesign gaat meteen ook de sfeer kopje onder. Gek genoeg heeft dat een averechts effect op mij en verzwakt het net de impact van de podcast.
Heb je net als Inge een luistertip? Dan hoor ik het graag. Schrijf me op podcasttips@standaard.be. Veel luisterplezier!
plus-artikels kunt lezen?
Ontvang meldingen bij belangrijk nieuws.
