Belgische archeologen onderzoeken onverstoord Egyptisch graf met tien krokodillenmummies

Archeologen van de Universiteit van Jaén legden in 2019 een graftombe met krokodillenmummies bloot in Qubbat al-Hawa (‘Koepel van de wind’), een site bij de stad Aswan in het zuiden van Egypte. De kleine tombe bevatte vijf skeletten en vijf schedels van grote krokodillen. Ze ligt naast zes andere graven met belangrijke personen uit de regio, die alle dateren van het pre-Ptolemeïsche tijdperk, voor 304 voor Christus.

De krokodillen zijn wellicht gebruikt tijdens rituelen voor de Egyptische god Sobek, de god van het water en van de vruchtbaarheid, vaak afgebeeld met een krokodillenkop. ‘Er zijn in Egypte meer dan twintig begraafplaatsen met krokodillenmummies bekend, maar het is bijzonder om tien goed bewaarde exemplaren bij elkaar te vinden in een graf dat nog niet is verstoord’, zegt De Cupere. ‘Bij de meeste mummies die eind negentiende en begin twintigste eeuw door musea zijn verzameld, vaak jonge dieren, weten we niet precies waar ze vandaan komen.’

Natuurlijk uitgedroogd

Bij sommige krokodillen vonden de Belgische archeologen sporen van linnen, palmbladeren en touw. Die ‘verpakking’ is de voorbije eeuwen weggerot of opgevreten door insecten. De dieren waren ook niet ingesmeerd met pek of bitumen, waardoor de onderzoekers ze van kop tot teen konden bestuderen. De kleinste was 1,8 meter, de grootste 3,5 meter. Het gaat om twee soorten: nijlkrokodillen en West-Afrikaanse krokodillen.

Opmerkelijk is dat drie skeletten vrij volledig waren, bij de twee andere ontbraken heel wat delen. ‘De krokodillen zijn eerst elders begraven, mogelijk in zandkuilen’, zegt De Cupere. ‘Daardoor konden ze op een natuurlijke manier uitdrogen. Daarna zijn de resten opgegraven, ingepakt en verplaatst naar de tombe in Qubbat al-Hawa. Tijdens het inwikkelen en het transport moeten lichaamsdelen verloren zijn gegaan.’

Hoe vingen de Egyptenaren deze krokodillen? Uit de iconografie weten we de beesten voornamelijk met netten werden gevangen. Op de krokodillen uit Qubbat al-Hawa zijn ook geen slachtsporen gevonden. Mogelijk lieten de oude Egyptenaren ze verdrinken, stikken, of oververhitten door ze lange tijd aan de zon bloot te stellen.

Stenen in de maag

Eén krokodil was zo goed bewaard gebleven dat de ‘gastrolieten’ nog aanwezig waren, stenen in de ingewanden die de dieren helpen om in balans te blijven in het water. De ‘maagstenen’ wijzen erop dat de krokodil niet werd opengesneden om de ingewanden eruit te halen. ‘De vondst geeft ons een mooie inkijk in hoe de Egyptenaren in die streek en in die tijd krokodillen ritueel begroeven’, besluit De Cupere.