Wie niet slaagt voor examen, is straks voetbalmakelaar af

De Fifa is tot inkeer gekomen. In 2015 schoof de wereldvoetbalbond de regelgeving rond makelaars door naar de nationale bonden. Het gevolg was een wildgroei van regels en een gebrek aan controle die de deur openzetten naar misbruiken en excessen.

‘Er was vaak sprake van torenhoge commissielonen waardoor makelaars niet meer louter in het belang van hun cliënt werkten’, zei James Kitching, de directeur voetbal van de Fifa, vorig jaar. De wereldvoetbalbond stelde vast dat clubs in 2019 meer dan een half miljard euro hadden uitgegeven aan commissies en besliste om de markt opnieuw zelf te reguleren. Het huiswerk is intussen afgerond en deze week treden de eerste maatregelen in voege.

De eerste nieuwigheid die makelaars in België zullen voelen is een makelaarsexamen. Dat wordt wereldwijd georganiseerd op 19 april. Wie na 1 april 2015 is beginnen werken als makelaar zal het verplicht moeten afleggen. Kandidaten kunnen zich inschrijven tot 15 maart, afhankelijk van de interesse kiest de voetbalbond een locatie. Een herexamen is mogelijk op 20 september.

Strenger voor minderjarigen

Wie niet minstens 75 procent van de punten haalt, zal na 1 oktober niet meer mogen werken als makelaar. Voor 2015 bestond het makelaarsexamen ook al en leerde de ervaring dat heel wat kandidaten sneuvelden op de juridische vragen. Wie ook nog eens minderjarigen wil vertegenwoordigen, zal een bijkomende cursus moeten volgen. Voorts moeten makelaars een blanco strafblad hebben – een verplichting die al langer bestond in België. De makelaars die zijn doorverwezen in de zaak-Propere Handen mogen nog actief blijven. Zij zijn immers nog niet veroordeeld.

Na de zomer volgt een tweede fase van nieuwe makelaarsregels. Hierbij springen vooral de plafonds op de commissielonen in het oog. Makelaars die een speler vertegenwoordigen zullen nog maximaal 5 procent commissie kunnen opstrijken op diens loon, 3 procent indien de speler meer dan 200.000 dollar per jaar verdient. De vraag is wel of die commissieplafonds de toetssteen van de Europese concurrentieregels doorstaan. De Belgische bond hanteerde vroeger een maximum van 7 procent, maar werd teruggefloten door Europa.

‘Commissieplafonds of caps zijn mogelijk niet conform het EU-model’, zegt Sven Demeulemeester, sportadvocaat van Altius. ‘Er lopen nu al verschillende procedures, onder meer in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland, die de nieuwe regelgeving van de Fifa aanvallen.’ Onder anderen wijlen Mino Raiola, die bekend werd om zijn miljoenencommissies voor spelers als Paul Pogba, Romelu Lukaku en Mario Balotelli, had kort voor zijn dood zo’n zaak aangespannen.

Belangenvermenging

Een ander belangrijk principe van de nieuwe Fifa-regels is dat een makelaar niet langer kan optreden voor meerdere partijen binnen een deal. In België bestaan al langer soortgelijke regels om belangenvermenging te vermijden. Opvallend is wel dat wie als tussenpersoon werkt voor een verkopende club een hogere commissie kan opstrijken. Het maximum daar bedraagt 10 procent.

‘Er is geen logische reden te bedenken waarom er een verschil bestaat’, zegt Sébastien Ledure, sportadvocaat bij Cresta. ‘Makelaarsverenigingen hebben de Fifa daarover ondervraagd maar hebben geen zinnige verklaring gekregen.’

Het lijkt erop dat de regels tegemoetkomen aan de belangen van clubs, die vaak met spelers blijven zitten die ze elders proberen te slijten. Stijn Francis, jurist en vertegenwoordiger van onder anderen Dries Mertens en Loïs Openda, vreest dat de regels in het nadeel van de voetballers kunnen uitdraaien.

‘Optreden voor een club zal veel lonender zijn dan optreden voor een speler’, zegt Francis. De makelaar van Stirr Associates vindt dat optreden voor zowel club als speler mogelijk moet zijn. ‘De Fifa gaat ervan uit dat er eerst een deal is tussen clubs en dat er daarna met de speler wordt onderhandeld. Maar dat is niet de realiteit. Onderhandelingen verlopen simultaan. Zolang er transparantie is, en een akkoord over alle betrokken partijen, over hoeveel een makelaar verdient, zie ik niet het probleem van belangenvermenging.’

Elke betaling aan een makelaar zal voortaan moeten passeren via het ‘clearing house’ van de Fifa. In België werd al langer op die manier gewerkt.

‘Op de commissieplafonds en het examen na zou er voor de Belgische makelaars niet veel mogen veranderen’, zegt Sven Demeulemeester van Altius. ‘Van de plafonds moeten we afwachten of die de Europese toets doorstaan. De strategie van de Fifa lijkt erin te bestaan strenge regels in te voeren en dan te zien wat ervan overblijft. Maar het signaal naar meer transparantie en controle is wel gegeven.’