‘Een van de schadelijkste spionnen ooit voor VS’ na twintig jaar vervroegd vrijgelaten

‘Schuldig’, zo pleitte Ana Belén Montes in 2002 toen ze terechtstond voor samenzwering en spionage. Een jaar eerder werd de hooggeplaatste analist bij de militaire inlichtingendienst DIA (Defense Intelligence Agency) opgepakt. Ze was tijdens de Koude Oorlog begonnen met spioneren voor Cuba en hield dat bijna twee decennia vol.

   • Analyse | Brengt nieuwe linkse golf beterschap voor Latijns-Amerika?

Montes werd veroordeeld tot 25 jaar gevangenis omdat ze volgens de rechter Amerikaanse staatsburgers in gevaar had gebracht en ronduit een gevaar was ‘voor de gehele natie’. Ze had namelijk de identiteit onthuld van vier Amerikaanse undercoveragenten en speelde ettelijke geheime documenten en informatie door naar Cuba.

Opmerkelijk: Montes zou naast een onkostenvergoeding geen geld hebben ontvangen voor de spionage. Naar eigen zeggen handelde ze ‘in eer en geweten’, omdat ze niet akkoord ging met de manier waarop Amerika Cuba behandelde. ‘Ik voelde me moreel verplicht om het eiland te helpen zichzelf te verdedigen tegen onze pogingen om het onze waarden en ons politieke systeem op te leggen’, zei ze tijdens de rechtszaak.

De Amerikaanse van Puerto Ricaanse afkomst begon in 1985 voor de DIA te werken, klom al snel in de hiërarchie en werd dé topanalist inzake Cuba. Door haar toedoen raakten de operaties van de Amerikaanse inlichtingendienst haast allemaal bekend in Cuba. Montes kreeg via de radio gecodeerde instructies vanuit Havana, die getallenreeksen ontcijferde Montes dan naar tekst. Michelle Van Cleave, hoofd van de Amerikaanse contraspionage onder president George W. Bush, noemde haar ‘een van de schadelijkste spionnen ooit in de VS’.

Onder toezicht

Haar gevangenisstraf van 25 jaar zit er nog niet helemaal op, maar Montes is wel op vrije voeten. Ze zal nog vijf jaar onder toezicht staan en haar internetgebruik zal in de gaten worden gehouden. Ze mag niet meer samenwerken met overheden of buitenlandse agenten contacteren zonder toestemming.

Onder de huidige president Joe Biden heeft Amerika enkele sancties voor Cuba versoepeld, maar het Amerikaanse handelsembargo uit de Koude Oorlog blijft gehandhaafd en het migratiebeleid voor wie vanuit Cuba komt, is verstrengd.