Vijfde keer, goede keer voor maanmissie Artemis?

Als de eerste lanceerpoging op 29 augustus zou zijn doorgegaan, dan had de eerste missie van het Artemisprogramma er al opgezeten. Op 10 oktober zou de Orioncapsule dan zijn neergeplonsd in de Stille Oceaan. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie Nasa zou dan samen met haar internationale partners nu al volop bezig zijn geweest met de evaluatie ervan, in aanloop naar bemande missies naar de maan.

Maar de lancering werd eind augustus dus afgeblazen. Tijdens het tanken van brandstof had een sensor aangegeven dat een van de vier hoofdmotoren van de SLS-raket niet voldoende was gekoeld. De temperatuur in deze motoren moet extreem laag zijn voor de injectie van vloeibare waterstof en zuurstof – het belangrijkste brandstofmengsel van de raket. Maar achteraf kwam uit dat de sensor fout had gemeten.

Een paar dagen later, in aanloop naar een tweede lanceerpoging, bleek er dan weer waterstof weg te lekken uit de centrale tank van de raket, te herkennen aan zijn oranje kleur. Toen dat euvel was verholpen en er zich op 24 september een nieuw lanceervenster aandiende – een tijdvenster waarin de aarde, de maan en de zon (voor de zonnepanelen van de Orioncapsule) in een geschikte positie tot elkaar staan – strooide orkaan Ian roet in het eten. Het hele gevaarte, samen zijn de SLS-raket en de Orioncapsule 98 meter hoog, moest zelfs in een veilige hangar worden gerold. Om er pas begin deze maand weer uit te komen. Er werd een nieuwe lanceerdatum geprikt: maandag 14 november. Maar dat was dan weer buiten tropische storm Nicole gerekend. Voor wie het vergeten was: het is momenteel orkaanseizoen in Florida, waar Cape Canaveral ligt, de lanceerbasis van de Nasa. En voor wie de tel is kwijtgeraakt: het was al voor de vierde keer dat de lancering moest worden uitgesteld.

Lancering bij nacht

En dus zitten we woensdagochtend aan nummer vijf. Dan dient er zich een nieuw lanceervenster aan: het opent zich iets na zeven uur Belgische tijd en het gaat weer dicht twee uur later. Omdat het in Florida zes uur vroeger is, gaat het dus om een lancering bij nacht. Maar niet getreurd: als een omgekeerde brandende toorts zal de SLS-raket zichzelf en het lanceerplatform voldoende verlichten om het spektakel te kunnen zien. Het weer lijkt deze keer geen spelbreker te zullen zijn. Nu nog hopen dat er geen sensoren kapotgaan of er waterstof weglekt.

Of dat er geen materiaal loskomt van de wandbekleding dat tijdens de vlucht kan wegvliegen en inslaan elders op de raket. Want juist dat hebben Nasa-ingenieurs na de doorkomst van Nicole vastgesteld, toen de SLS-raket op het lanceerplatform bleef staan en werd blootgesteld aan regen en wind. Bovenaan de Orioncapsule is een drie meter lange reep isolatiemateriaal halvelings losgekomen. Het is mogelijk dat stukjes ervan tijdens de vlucht kunnen wegvliegen. Dat doet denken aan de ramp met de Columbia in 2003. Tijdens de lancering had een losgekomen stuk isolatiemateriaal de vleugel van de spaceshuttle fataal beschadigd, waarna die bij de terugkeer in de atmosfeer uit elkaar viel. De stormschade kan op het lanceerplatform niet gerepareerd worden, maar volgens de ingenieurs vormt de loszittende isolatie deze keer geen probleem. Toch zullen ze woensdag opgelucht ademhalen als de lancering gelukt is.

Uitstel is van alle tijden

Het vele uitstel is koren op de molen van de critici van het Space Launch System, zoals het SLS voluit heet. Maar hoewel de ontwikkeling ervan verre van vlot is verlopen en handenvol geld heeft gekost (in totaal meer dan twintig miljard dollar), is dat uitstel eigenlijk niet meer dan normaal. ‘Vergeet niet dat het hier om de maidenvlucht van een nieuw lanceersysteem gaat, een echte testmissie dus’, zegt Dirk Vandepitte, professor lucht- en ruimtevaarttechnologie aan de KU Leuven. ‘En ook al zijn er verschillende onderdelen gerecupereerd van vroegere spaceshuttles, zoals de hoofdmotoren en de zijdelingse boosters, het geheel is wel nieuw.’ Uitgestelde lanceringen zijn volgens Vandepitte trouwens van alle tijden. Het herhaalde uitstel van deze eerste Artemismissie ziet hij dan ook niet als een teken van zwakte.

Maar die orkanen en stormen, zijn die niet te vermijden door te lanceren vanuit oorden met wat mildere weersomstandigheden? Stormweer veroorzaakt doorgaans weinig hinder, aldus Vandepitte, op wat uitstel na dan. Het doet weinig afbreuk aan de voordelen van een lanceerbasis in Florida, met name de locatie aan de kust in dit zuidoostelijke uiteinde van de Verenigde Staten. ‘Hoe dichter je bij de evenaar lanceert, hoe breder de keuze aan banen die je efficiënt kan bereiken. De oostelijke lanceerrichting laat dan weer toe om de omwenteling van de aarde nuttig te gebruiken (die geeft een extra zetje, red.). En een vertrek vanaf de kustlijn zorgt ervoor dat uitgebrande rakettrappen in de oceaan terechtkomen en niet op land.’