Amerikaanse rechter stopt megafusie boekenuitgeverijen

‘Ik ben verheugd met de uitkomst.’ Auteur Stephen King is tevreden dat een aangekondigde megafusie in de uitgeverswereld niet door kan gaan. Penguin Random House, zelf onderdeel van de Duitse mediagroep Bertelsmann, mag niet samensmelten met Simon & Schuster, eigendom van het Amerikaanse mediaconglomeraat Paramount (dat ook de gelijknamige Hollywoodstudio bezit). Dat oordeelde een Amerikaanse rechter na een klacht van het Amerikaanse ministerie van Justitie. De nakende deal wordt te schadelijk geacht in de markt voor Amerikaanse publicatierechten van verwachte bestsellers.

Opmerkelijk is dat de rechter de fusie niet tegenhoudt om de consument te beschermen, maar ter bescherming van de leveranciers: de schrijvers. Of meer bepaald de schrijvers van wereldwijde bestsellers, zoals Stephen King. De overheid beargumenteerde dat bij een fusie de inkomsten zouden dalen van schrijvers die voorschotten krijgen van 250.000 dollar of meer. Want er zouden geen andere uitgeverijen overblijven met dezelfde middelen.

Een fusie tussen Penguin Random House en Simon & Schuster zou het nieuwe bedrijf 49 procent van de wereldwijde markt voor bestsellers in handen geven. De grootste tegenspelers zouden slechts half zo groot zijn.

Kantelmoment

De argumentatie van de overheid en de daaropvolgende uitspraak worden gezien als een kantelmoment. Decennialang focuste het beleid inzake bedrijfsconcentratie op het beschermen van consumenten, die bij minder competitie meer zouden moeten betalen voor dezelfde diensten. Nu zou het beleid ook kijken naar de impact die een monopolie heeft op arbeiders, leveranciers en de overblijvende bedrijven in de sector. ‘De regering-Biden wil agressief zijn in het beschermen van de hele markt, en niet alleen om de consumenten te beschermen’, zegt een antitrust-expert in de krant The New York Times.

King was een van de auteurs die getuigden op het proces. Hij trok in twijfel dat een fusie voordelen zou opleveren voor de auteurs, zoals Penguin Random House aanvoerde. ‘Je kan net zo goed zeggen dat je twee echtgenoten tegen elkaar laat bieden op hetzelfde huis’, zei de auteur van The shining in de rechtbank. ‘Consolidatie is slecht voor competitie.’

Viraal op Tiktok

Het oordeel van de rechtbank komt op een moment dat de boekenmarkt zich voorbereidt op moeilijkere tijden. De uitgeverijen zagen de boekenverkoop stevig stijgen tijdens de pandemie, toen mensen gedwongen waren om thuis te blijven. Die verkoop is intussen weer gedaald, maar blijft groter dan voor de pandemie. Daarnaast is de papierprijs sterk gestegen en voert de inflatie de kosten op.

• De influencer leest voor

Penguin Random House blijft de grootste uitgeverij ter wereld, met 25 procent van de markt in handen. De voorbije jaren worstelde het bedrijf om de verkoop op peil te houden. Simon & Schuster kende daarentegen een boerenjaar, met dank aan oudere boeken die plots viraal gingen op Tiktok, zoals It ends with us van Colleen Hoover. Nu de deal met Penguin Random House strandt, heeft Simon & Schuster goeie kaarten voor een betere deal. De vraag is wie de middelen heeft om meer te bieden dan de 2,2 miljard dollar die Penguin Random House ervoor over had.

Een gevolg van de rechterlijke uitspraak is dat Penguin Random House een schadevergoeding van 200 miljoen dollar moet betalen aan Paramount – die was voorzien als de deal niet doorgaat. De uitgeverij zegt in beroep te gaan. Dat lijkt niet evident. De aankoopovereenkomst met Simon & Schuster zou eind november al aflopen. Om in beroep te gaan zou die overeenkomst moeten worden verlengd.

Penguin Random House ontstond in 2013 na een fusie tussen Penguin Group en Random House. Die fusie zette ook de concurrentie de voorbije jaren aan tot consolidatie, waardoor vijf grote uitgeverijen nu de koek onder elkaar verdelen. Verwacht wordt dat toekomstige fusies van de grote uitgeverijen moeilijker worden, gezien die zullen worden afgetoetst aan het oordeel van deze rechter.