Snoep voor Halloween om van te smullen

‘Laatavondtelevisie. Beelden en stemmen in het donker. In ons hoofd. Een elektronisch rariteitenkabinet, dat de grenzen ­vervaagt tussen wie we zijn en wie we volgens anderen zouden moeten zijn.’

Met Cabinet of curiosities ­trakteert Guillermo del Toro op een collectie van acht horrorfilms van elk ongeveer een uur lang, telkens het werk van een door hem uitgekozen regisseur. De films werden de voorbije week dagelijks per twee gelost op Netflix, en zijn ook best gedoseerd te bekijken, net omdat elke film in een heel ander register werkt.

Deuren naar het onder­bewustzijn

Del Toro verbindt de parels door ze telkens persoonlijk in te leiden, net zoals Rod Serling ­begin jaren 1960 The twilight zone presenteerde en Alfred Hitchcock dat ook tien jaar lang deed met Alfred Hitchcock presents. ‘Dit kabinet wordt bediend met een toverstaf, gemaakt van goedkope plastic en cijfertjes’, zegt Del Toro, terwijl hij een afstandsbediening uit zijn antieke kabinet vol geheime lades neemt.

Alleen al de manier waarop Del Toro metaforen uit zijn ­rariteitenkabinet opdiept, maakt de serie de moeite waard. Het is alsof hij deuren in je onder­bewustzijn opent. Het is een masterclass in vertellen. Zo wekt hij en passant het genre van het korte verhaal weer tot leven. Twee van de films zijn gebaseerd op kortverhalen die Del Toro zelf schreef, terwijl er ook werd geput uit het werk van horrorauteur H.P. Lovecraft.

Vanaf de 19de eeuw was het kortverhaal, zeker in de Amerikaanse en Engelse literatuur, een belangrijke broedplaats voor mysteries, detectives, spook­verhalen, sciencefiction en andere horror, met de grondleggers Edgar Allan Poe en Henry James. De korte verhalen verschenen eerst in populaire tijdschriften en waren zo ook een belangrijke inkomstenbron voor schrijvers – net zoals tv nu voor veel regisseurs.

Een breder publiek aanspreken

Del Toro, een kunstenaar van het grote doek en het groteske ­gebaar, zou je niet meteen linken aan tv. Toch komt hij later dit jaar met zijn eerste Netflixfilm: zijn bewerking van Pinocchio, in stop-motionanimatie. Niet per se uit eigen wil: Netflix was de enige die het aandurfde om zo’n peperduur project te financieren, en sprong gretig in het gat dat de Hollywoodstudio’s lieten vallen.

Door nu ook als curator van een reeks horrorfilms aan te ­treden, legt de regisseur van het meesterwerk Pan’s labyrinth en Oscarwinnaar The shape of water zijn ­gewicht in de schaal. Netflix koopt bij hem artistieke allure, terwijl Del Toro kansen geeft aan regisseurs die al wel indruk maakten in het horrorgenre, maar nog minder bekend zijn bij het grote publiek. Via Netflix ­vinden ze misschien nu ook ­ingang bij een publiek dat minder makkelijk uit de zetel is te krijgen. En dan ga je misschien ook op zoek naar Mandy of A girl walks home alone at night.

De regisseuse van die laatste, Ana Lily Amirpour, vat in The ­outside de horror van het schoonheidsideaal bij vrouwen in een Amerikaanse suburb. Panos ­Cosmatos doet na zijn film met Nicolas Cage in de Belgische ­Ardennen (Mandy) dan weer zijn eigen ding, met veel ­synthesizers, seventies-camp en de beste ­ontploffende hoofden sinds Scanners van David ­Cronenberg.

Klinkt weinig subtiel? Toch zijn het allemaal films die de ­intelligentie van de kijker niet ­beledigen met goedkope schokeffecten, maar zinspelen op iets ­diepers in het onderbewustzijn. Precies daar ligt de kracht van horror, en wanneer het goed is ­gedaan, is het cinema – pardon, film – op z’n best.

Monster van het nazisme

Als we het hebben over ‘peak television’ of ‘het gouden tijdperk van televisie’, laat het dan een project als dit zijn

Het valt op met hoeveel vakmanschap, toewijding en ongetwijfeld budget al die korte films zijn gemaakt. Maar de collectie begint en eindigt toch op een hoogtepunt. Del Toro liet zijn ­vaste chef fotografie Guillermo ­Navarro de spits afbijten. In Lot 36 speelt Tim Blake Nelson (O brother, where art thou?) een racistische, getraumatiseerde Irak­veteraan, die ongetwijfeld voor Trump zou stemmen. Hij wekt het monster van het nazisme weer tot leven. Maatschappij­kritiek via horror.

Jennifer Kent gaat in The ­murmuring dan weer verder op haar (feministische) thema’s van The Babadook en The nightingale. Een koppel wetenschappers trekt zich na een traumatische ervaring op een eiland terug om er de vliegbewegingen van zwermen bonte strandlopers te bestuderen. Een spookhuis zal hen ­ermee confronteren dat niet alles te ­begrijpen valt via de ratio. Vooral de vrouw zal haar demonen Schuldgevoel en Woede recht in de ogen moeten kijken. Het is ­horror op z’n gevoeligst.

Als journalisten het hebben over ‘peak television’ of ‘het ­gouden tijdperk van televisie’, dan denken de meeste mensen aan peperdure topseries als Game of thrones, The lord of the rings: rings of power of The Man­dalorian. Maar dit is pas echt een blijk van een gouden tijdperk: een van onze grootste regisseurs krijgt de kans om acht collega’s uit te nodigen, die vervolgens een budget én carte blanche ­krijgen. Smullen!