Cultuur en media
Podcasttips | Bijna vergeten Nederlandse vliegtuigramp roept nog altijd vragen op
De podcast Rampvlucht brengt de Bijlmerramp weer in herinnering. 30 jaar na de vliegtuigcrash roept die nog altijd veel vragen op. Vertrouwde klasbakken Wetenschapje en Heavyweight zijn terug met een nieuw seizoen.
Hoe woke is jouw Nederlands? Die licht provocatieve vraag stelden we onze lezers vorige week. Ruim een kwart – en bij de vijftig- en zestigplussers een derde – van de deelnemers is van mening dat ‘de slinger doorgeslagen is, en dat je nauwelijks nog iets kunt zeggen’. Een ruime helft ‘vindt het niet altijd makkelijk, maar begrijpt het wel’.
Het is duidelijk dat inclusief taalgebruik een heet hangijzer is. Nochtans bleek uit onze taaltest dat De Standaard-lezer aardig op de hoogte is van verschillende taalgevoeligheden. Chef eindredactie Astrid Houthuys licht de testresultaten toe in DS Vandaag. Wil u zelf de test doen? Dat kan via onze nieuwsapp.
Feit of fictie? De film Blonde neemt een loopje met het levensverhaal van Marilyn Monroe. ‘Ongeveer 85 procent is waargebeurd. Maar wat met die overige 15 procent?’, vraagt filmjournalist Steven De Foer zich af in cultuurpodcast Radar. Hoe kwalijk is het dat de kijker denkt dat die naar een trouwe Monroe-biopic zit te kijken? ‘Het zou toch leuk zijn als dat triootje tussen Monroe, Charlie Chaplin en Eddy Robinson Jr. echt was gebeurd’, antwoordt collega-journalist Britt Valkenborghs. Over andere aspecten van de film is ze een stuk minder enthousiast. Is Blonde de meest polariserende flim van het jaar?
Internationaal lijkt er trouwens een en ander te verschuiven in podcastland. Daar kom ik op terug in het slot van deze nieuwsbrief.
1. Wat weet jij nog over de Bijlmerramp?
Dertig jaar geleden stortte een Israëlisch vrachtvliegtuig neer op een flatgebouw in de Bijlmermeer, een hoogbouwwijk in voorstedelijk Amsterdam. 43 mensen kwamen om het leven. Vandaag is de ramp in ons land bijna vergeten, maar bij onze noorderburen wordt de crash uitgebreid herdacht. Naast een documentaire en een tv-verfilming herinnert een podcast ons aan de vele losse eindjes in het onderzoek.
De podcast laat journalisten Joost Oranje en Vincent Dekker vertellen over hun zoektocht naar antwoorden. Ze ontdekten dat de officiële vluchtreconstructie niet overeenkwam met de ooggetuigenverslagen. En ondanks hun vele pogingen om erachter te komen, is het tot op vandaag niet duidelijk wat het vliegtuig precies vervoerde. Is er een verband met de gezondheidsklachten die verschillende Bijlmerbewoners na de ramp hadden?
Het is bij momenten een waargebeurde journalistieke thriller. Een bezoekje van de Israëlische ambassadeur aan de krantenredactie van Trouw was een niet mis te verstane intimidatietactiek richting Dekker. De podcast heeft gelukkig ook oog voor de menselijke tol van van de ramp. De herinneringen van Youssef, wiens vader vermist was na de crash, en Karin Moor, een vrouw die meer dan vijftig jaar in de Bijlmer heeft gewoond en dus erg vertrouwd is met de wijk en haar inwoners, stutten de journalistieke noodzaak.
De makers leggen nog een derde laag op het verhaal met een wandeling van presentatrice Sosha Duysker door de Bijlmer van vandaag. Dat deel is minder geslaagd. Allicht was het de bedoeling dat haar observaties een rustpunt zouden vormen in de aangrijpende vertelling, maar Duysker blijft hangen in clichés als ‘niets doet vermoeden dat hier ooit zo’n ramp heeft plaatsgevonden’. Het is slechts één minpuntje in een verder uitstekende podcast. En dat over een ramp waar we nog altijd veel te weinig over weten. U zou al aan het luisteren moeten zijn.
2. Hoe je jouw kroost op wetenschappelijk verantwoorde wijze stil krijgt
Ouders kunnen opgelucht ademhalen. Wetenschapje, de wetenschapspodcast voor kinderen van Het Geluidshuis, is terug voor een vierde seizoen. Een van die opgeluchte ademhalers is journalist Marjan Justaert. Haar zoon van acht luistert gebiologeerd naar de antwoorden op vragen als ‘welk gif zat er in de appel van Sneeuwwitje’. ‘Mijn zoon kan heel druk doen. Op zo’n momenten, of wanneer hij moe is, vraag ik hem of hij zin heeft in een aflevering van Wetenschapje en dan kruipt hij knus de zetel in met mijn hoofdtelefoon.’
Tot zover de praktische voordelen. ‘Het is ook gewoon heel goed gemaakt. Het Geluidshuis is qua montage altijd van een erg hoog niveau en zelfs de universiteitsprofessoren weten hoe ze hun antwoorden naar kindertaal moeten vertalen, zonder dat het ooit kleuterachtig wordt. Er zit veel humor in.’ Het vierde seizoen bestaat uit zeven afleveringen en verschijnt tweewekelijks.
3. We moeten het nog even over podcasts hebben
Ja, akkoord, ik heb het hier al meer dan 4.000 tekens over podcasts. Toch moeten we het nog hebben over niets minder dan de staat van het medium. Het ziet er namelijk niet zo goed uit voor de verhalende podcast. Een teken aan de wand is het doodbloeden van Gimlet onder Spotify. Het productiehuis achter Reply all en Heavyweight wierp zich destijds op als de HBO voor het oor en werd in 2019 eigendom van de Zweedse streaminggigant. Daarna ging het bergaf. Eerst door redactionele uitschuivers, zoals het ‘Test kitchen’-debacle, maar nu ook door zakelijke tegenslagen.
Spotify heeft de productie van How to save a planet, Crime show en Every little thing stopgezet. Ervaren audiomakers werden de laan uitgestuurd. Volgens een bericht van de vakbond van Gimlet en zusterbedrijf Parcast gaat het om een ‘diepgaande herstructurering’. De reeksen zouden hun luistercijfers niet halen. De vakbond legt de schuld daarvoor bij Spotify zelf. Toen die populaire titels exclusief op de streamingdienst zette, zagen sommige hun luistercijfers voor driekwart teruglopen.
Breder kun je de vraag opgooien of verhalende podcasts in het huidige landschap al bij voorbaat verloren zijn. Praatpodcasts zijn een stuk goedkoper om te maken. Ze hebben een trouw publiek en vaste adverteerders, terwijl je bij een nieuwe (verhalende) reeks weer van nul moet beginnen, merkt mediacommentator Simon Owens op. Mogelijk evolueren we naar een situatie waar een aantal succesvolle talkshows de niche subsidiëren. Alleen … wat als de niche verzadigd is? Podcastjournalist Nick Quah doet de ontnuchterende vaststelling dat de buzz van Serial en S-town nooit meer geëvenaard is. Die hits betekenden de doorbraak van het genre. Iedereen wilde een stukje van de taart, met een overaanbod als gevolg.
In het Nederlands taalgebied loopt het allemaal zo’n vaart nog niet. Hier moeten makers vooral nog smeken om middelen. Daardoor worden we ook niet overspoeld met nieuwe titels. Het lot van de ‘Spotify exclusives’ werpt wel een schaduw op de strategie van Podimo, het Deense podcastbedrijf dat tegenwoordig eigenaar is van Dag en Nacht Media (Damn, Honey, POM, Datevermaak). Zij zetten in op (gedeeltelijke) exclusiviteit, een strategie die bij Spotify voorlopig alleen lijkt te lonen voor publiekstrekkers als Joe Rogan.
Glooit er licht aan de horizon? Fans van Heavyweight mogen gerust zijn. Sinds 22 september is er een gloednieuw seizoen. Exclusief op Spotify, dat dan weer wel. In de eerste aflevering schiet de aimabele host Jonathan Goldstein een zekere Sara te hulp. De vrouw liep een oude jeugdvriendin tegen het lijf. Vervelend detail: Sara herinnert zich niets meer van hun vriendschap. Meer zeg ik niet, alleen dat het zo’n podcast is die je tot tranen toe kan beroeren.
Wat luister jij het liefst: een verhalende podcast of een fijn gesprek tussen twee praatwatervallen? Of is dit een onzinnig onderscheid? Laat het mij weten op podcasttips@standaard.be. Ik kijk uit naar jullie bedenkingen. Veel luisterplezier!
Alle tips uit deze nieuwsbrief vind je in de podcastapp van De Standaard onder de knop ‘Ontdekken’. Heb je de app nog niet? Download hem hier.
plus-artikels kunt lezen?
Ontvang meldingen bij belangrijk nieuws.
