Het Steen in Antwerpen krijgt Onroerenderfgoedprijs

Het Steen heeft eerherstel gekregen. Een vakjury kende de uitbreiding en renovatie van het oudste gebouw van Antwerpen de Onroerenderfgoedprijs toe. Die appreciatie staat in schril contrast met de publieke opinie. Die bedacht de aanpak van het gebouw vorig jaar nog met pek en veren, toen de werfzeilen eenmaal weggehaald werden. Antwerpenaars reageerden erg emotioneel en lieten hun afgrijzen de vrije loop. Ze vergeleken de uitbreiding met een bunker, een refter of een Ibis-hotel.

Vrijdagavond kreeg Het Steen in het recent heropende KMSKA de Onroerenderfgoedprijs. Die was aan zijn zevende editie toe en stond in het teken van erfgoed dat publiek toegankelijk is. Het Steen haalde het van twee andere kandidaten op de shortlist: de Sint-Odolphuskerk van Borgloon en de oude stadsfeestzaal van Mechelen.

Van gevangenis tot cruiseterminal

Dat de ingrepen aan Het Steen zo gevoelig liggen, heeft te maken met zijn historische status. De voormalige burcht is in het begin van de dertiende eeuw opgetrokken. Vijf eeuwen lang, tot de negentiende eeuw, was het een gevangenis. Vorige eeuw functioneerde het een tijdlang als museum en zat er een jeugdwerking in. Na de renovatie functioneert het als toeristisch onthaalcentrum en ontvangstterminal voor passagiers van cruiseschepen.

De jury sprak zijn waardering uit omdat Noa Architecten een restauratie doorvoerde met een totaalvisie die het hele gebouw omvatte. ‘Oud en nieuw gaan op stijlvolle wijze hand in hand’, vond de jury, ‘zonder dat ze elkaar in de weg staan’. De nieuwbouw die de architecten toevoegden ‘sluit naadloos aan op het historische deel en de strakke volume-opbouw is nooit dominant. De kleurkeuze van de baksteen is geïnspireerd op de zandsteen en de Doornikse hardsteen waarmee het monument is opgebouwd.’

Voeding voor debat

Vlaams minister van Erfgoed Matthias Diependaele (N-VA) verwees in een reactie naar de polemiek die Het Steen teweegbracht. ‘Dat is goed,’ zei hij, ‘het voedt het maatschappelijke debat over hoe we vandaag kunnen en willen omgaan met monumenten en begrippen als stijl, authenticiteit en esthetiek.’

De publieksprijs ging naar de Sint-Odulphuskerk in Borgloon, die herbestemd is. Ze is nu vrij toegankelijk als ontmoetingsplaats en tentoonstellingsruimte, en biedt plaats voor bezinning en cultuur. Eerdere winnaars zijn onder meer de ­Roma (Borgerhout), het Predikheren (Mechelen) en de Eperon d’Or (Izegem).