Ruimtekogel van Nasa botst vannacht op asteroïde

Zo’n tien maanden duurde voor de Dart-sonde (voluit: Double Asteroid Redirection Test) om haar bestemming te bereiken. De sonde, die zo’n halve ton weegt, was sinds 24 november 2021 op weg naar asteroïdenduo Dimorphos en Didymos. De eerste heeft een diameter van 160 meter en draait rondjes om de tweede, die zo’n 780 meter in diameter is. Die ruimtekeien zijn niet op ramkoers met de aarde, maar komen vaak erg dichtbij in hun baan om de zon. Vannacht komt er zo’n relatief dichte passage bij de aarde voor, en daar wil de Nasa gebruik van maken.

Zo’n elf miljoen kilometer van de aarde zal de sonde om 01.14 uur Belgische tijd op volle snelheid (24.000 kilometer per uur) op de asteroïde Dimorphos knallen. Telescopen –waaronder het nieuwe ruimteobservatorium James Webb – zullen op afstand toekijken of de test al dan niet zal slagen. ‘Dart is de eerste planetaire defensietestmissie die demonstreert hoe een ruimtevaartuig tegen een asteroïde kan botsen om de positie van die asteroïde in de ruimte lichtjes te verplaatsen’, verklaarde dr. Nancy Chabot van het Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory aan de Britse openbare omroep.

Door de botsing verwachten wetenschappers dat Dimorphos uit zijn koers zal worden geslagen. Als de afbuiging groot genoeg en permanent zal zijn, dan is de test geslaagd en is er hoop dat we ooit gevaarlijke ruimtekeien die wel op ons afstormen tijdig kunnen afweren. ‘Dit soort testen moeten jaren van tevoren gedaan worden om zo de koers van een ruimteobject te veranderen’, zegt Chabot. Het is nog afwachten of zo’n methode ook effectief is tegen asteroïden van enkele kilometers groot.

Koers verkleinen

Dimorphos raken wordt een uitdaging. Op zo’n 50 minuten voor impact kan de sonde pas de twee asteroïden van elkaar onderscheiden. De navigatiesoftware moet daarna de baan van het ruimteschip aanpassen om een voltreffer te maken. Dat alles gebeurt automatisch. Dr. Tom Statler, wetenschapper bij Nasa en medewerker van het Dart-programma, zei al tegen de BBC dat er niet voldoende tijd is voor een mens om te reageren. ‘We hebben software ontwikkeld die de beelden van het ruimteschip kan interpreteren, kan uitzoeken wat het juiste doel is en de koerscorrectie kan uitvoeren door stuwraketten af te vuren.’

Om de botsing automatisch te laten verlopen, werd tien dagen geleden een kleinere observatiesonde afgeworpen. Daarmee kunnen Nasa-onderzoekers de botsing van dichtbij opvolgen. Die camera dient ook om de nieuwe baan van Dimorphos te observeren. De sonde moet de kleine asteroïde dichter bij Didymos tikken.

Ruimteafweersysteem

In 2027 volgt een Europese missie om de schade op Dimorphos op te meten. Als uit die resultaten blijkt dat de afbuigingsmethode effectief is, kan de wereld een plan uitstippelen om een planetair ruimtafweersysteem te bouwen. Hoewel er de komende paar honderd jaar geen gigantische asteroïde op ramkoers is met de aarde, is het volgens wetenschappers wel nuttig om ook kleine ruimtekeien af te weren door sondes de ruimte in te sturen. Zo viel er in 2013 nog een asteroïde van zo’n twintigtal diameter in Rusland die aanzienlijke schade toebracht.

Bovendien is er meer nodig dan geavanceerde computersimulaties die al berekenden dat ze de koers van een object in de ruimte kunnen veranderen. We weten waar asteroïden van gemaakt zijn, maar we weten vaak niet hoe ze in elkaar zitten, en we weten niet hoeveel Dimorphos zal bewegen als hij geraakt wordt’, zegt professor astronomie Alan Fitzsimmons aan de Britse krant The Guardian. ‘Je wilt niet wachten tot er een gigantische asteroïde op je afkomt om te zien of deze aanpak werkt of niet.’