Afscheid van Gorbatsjov: zonder Poetin, maar met Orban
In Moskou heeft de laatste Sovjetleider Michail Gorbatsjov zaterdag een sobere begrafenisplechtigheid gekregen. Honderden mensen verzamelden zich in het Huis van de Vakbonden, waar zijn lichaam opgebaard is. Blinkt uit in afwezigheid: Vladimir Poetin.
Heel wat mensen hebben bloemen mee voor het laatst eerbetoon aan Michail Gorbatsjov, die dinsdagavond overleed op 91-jarige leeftijd. De laatste Sovjetleider ligt opgebaard in het Huis van Vakbonden, waar traditioneel de begrafenissen plaatsvonden voor de leiders van de voormalige Sovjet-Unie. De kist, bedekt met een driekleurige Russische vlag, werd binnengedragen op melancholische muziek uit de film Schindler’s list.
In de vroege namiddag wordt Gorbatsjov begraven naast zijn vrouw op de begraafplaats voor prominenten bij het Novodevitsjiklooster. Zijn geliefde Raisa Gorbatsjova stierf in 1999 aan leukemie.
Door de oorlog in Oekraïne werden geen Europese politieke leiders verwacht op de begrafenis. Frankrijk en Duitsland stuurden hun ambassadeurs in Rusland. Toch besloot de Hongaarse premier Viktor Orban om de reis naar Moskou te maken. Naar eigen zeggen om ‘hulde te brengen’ aan de voormalige leider. Volgens het Kremlin zal hij Poetin niet ontmoeten.

Vriend van het Westen
In de westerse wereld wordt Gorbatsjov op handen gedragen voor zijn rol in het beëindigen van de Koude Oorlog, maar in Rusland wordt hij vooral in verband gebracht met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991. Heel wat Russen schuiven hem de economische en politieke malaise die volgde op het einde van hun imperium, in de schoenen. De sobere plechtigheid staat in schril contrast met de staatsbegrafenis die Gorbatsjovs opvolger Boris Jeltsin van Poetin kreeg. Toen werd er ook een dag van nationale rouw afgekondigd.
Poetin onderhield een complexe relatie met Gorbatsjov. Hij vindt de ineenstorting van de Sovjet-Unie een van de grootste ‘geopolitieke rampen’, maar liet wel toe dat er een publiek afscheid kon plaatsvinden. Een staatsbegrafenis zou echter te veel eer zijn. Poetin zei dat hij een ‘te drukke agenda’ had om de begrafenisplechtigheid bij te wonen. Hij bracht donderdag een laatste groet. Ex-president Dmitri Medvedev is volgens de Russische persagentschappen wel aanwezig op de plechtigheid.
Gorbatsjov stond voor ‘glasnost’ en ‘perestrojka’: openheid en hervormingen. Hij liet meer openheid van ideeën en debat toe en begon met het ontwapenen van de Sovjet-Unie. Poetin heeft de afgelopen decennia de klok op dat vlak helemaal teruggedraaid. Uit de omgeving van Gorbatsjov valt op te tekenen dat de voormalige sovjetleider ‘geschokt en verbijsterd’ was over de Russische inval in Oekraïne.