‘Spider-Man’ Tom Holland neemt afstand van sociale media: ‘Overprikkelend en overweldigend’

Tom Holland vertelt in een video die hij op Instagram plaatste dat hij merkt dat sociale media, met name Instagram en Twitter, hem naar binnen zuigen en in een neerwaartse spiraal doen belanden. ‘Als ik online dingen over me lees, zuigt het me op en kom ik in een spiraal terecht die mijn mentale gezondheid schaadt’, klonk het letterlijk. Daarnaast zet hij ook stem4 in de kijker, een Britse vzw die zich inzet voor de mentale gezondheid bij tieners, onder andere via gratis apps.

De reacties op de aankondiging zijn overwegend positief, zowel van zijn fans als van collega’s als Justin Bieber. Hij is dan ook lang niet de eerste (jonge) beroemdheid die dit aspect van sociale media wil belichten. Holland zelf had eind 2019 al eens een Instagrampauze genomen.

Gebrek aan wetenschappelijke consensus

Maar is er ook werkelijk een verband tussen sociale media en de mentale weerbaarheid van jongeren? De wetenschappelijke literatuur spreekt zichzelf daarover regelmatig tegen. Zeker causale verbanden zijn moeilijk hard te maken. Twee metastudies uit 2020, die de resultaten van talloze andere studies samen bekeken, vonden weliswaar een negatief effect, maar een dat zo klein is dat het bijna verwaarloosbaar te noemen is. Wel is het zo dat jongeren die het offline moeilijk hebben, ook vaker online moeilijkheden ondervinden.

Anderzijds kwam Facebook einde 2021 in opspraak toen bleek dat het een (beperkte) interne studie naar Instagram had willen wegmoffelen, waaruit bleek dat er een substantiële groep tieners is die zelf vindt dat Instagram een negatieve impact heeft op hun mentaal welzijn. Facebook protesteerde dat het gaat over de perceptie van die jongeren, en niet over feiten. Maar als het over mentale gezondheid gaat, betreft dat natuurlijk een vaag onderscheid.