Moeten we onze huizen wit verven, zoals de Grieken doen?

Het is een bont alle­gaartje, de bebouwing­ langs Vlaamse wegen. Niets is op elkaar afgestemd, de kleuren van de gevels noch de bouwstijlen. Het contrast met de witte huizen met blauwe daken op Griekse eilanden is groot. Neem Oia, een dorp in het noorden van het eiland Thera. Hoog tegen de rotsen, boven de Egeïsche Zee, staan de witte huizen dicht op elkaar­. Alles past samen. Op het vlak van esthetiek kunnen we ook eeuwen na de klassieke oudheid nog veel leren van de Grieken.

Maar houden de witte gevels ook de zomerhitte buiten? Kunnen we ook op het vlak van hittebestendig bouwen iets leren van de Grieken, nu onze Belgische­ zomers­ almaar heter worden?

‘De witte huizen behoren tot de traditionele architectuur op de Griekse eilanden’, zegt de Griek Mat Santamouris, die als professor architectuur aan de University of New South Wales in Sydney onder meer onderzoek verricht naar reflecterende verven voor gevels om de hitte uit gebouwen te houden. ‘De huizen op Griekse eilanden zijn doorgaans opgetrokken uit natuursteen. Door de muren wit te verven, warmen ze overdag minder snel op. Aan het oppervlak van de muren verlaagt witte verf de temperatuur met zo’n 15 tot 20 graden Celsius.’

Massieve muren als buffer

De huizen hittebestendig maken was het oorspronkelijke doel van de witte gevels, aldus Santa­mouris. ‘Intussen is de traditie – witte buitenmuren, blauwe daken­, blauwe raamkozijnen en deuren – op sommige Griekse eilanden­ wettelijk verankerd om het typische­ gezicht­ te bewaren.’

Het samenspel van de dikke, massieve muren en de witte verf houdt de temperatuur binnen aangenaam. ‘In veel zuiderse landen­, waaronder Griekenland, is het overdag heel warm. De dikke, massieve muren werken als een buffer die de temperaturen temperen’, zegt Staf Roels, professor bouwfysica aan de KU Leuven.

Dat gaat als volgt: overdag, als de zon schijnt, nemen de muren aan de buitenkant warmte op. Dat gaat trager als de gevel wit is, want de verf reflecteert het zonlicht dat de muren kan opwarmen. En hoe dikker de muren, des te trager de warmte de binnenruimte bereikt. Als de deur even opengaat en warme lucht binnenstroomt, wordt de warmte snel geabsorbeerd door de koude muren en blijft het lekker koel.

   • Waarom wordt het zo heet bij ons?

Op een gegeven moment zijn de muren ‘verzadigd’ met warmte en voelen ze ook warm aan de binnenkant. ‘Maar op dat moment, later op de dag, stoort die warmte niet meer’, zegt Roels. ‘Tegen dan is het buiten afgekoeld. De dikke muren helpen dus om de temperatuur binnen relatief stabiel te houden.’

‘Door de isolatie van de buitenmuren maakt het in België minder uit welke kleur gevels hebben’ Staf Roels  Professor bouwfysica KU Leuven

In België zou witte verf op gevels­ daarentegen weinig effect hebben op hoe we hittegolven binnenshuis ervaren, zegt Roels. ‘Hier hebben huizen vooral geïsoleerde spouwmuren. Door de isolatie van de buitenmuren maakt het minder uit welke kleur onze gevels hebben. De warmtegeleiding in de muren van de buitenkant van de muren naar binnen is door de isolatie al minimaal.’

‘Een oude woning met een slecht geïsoleerd dak zou in de zomer misschien nog een voordeel halen uit lichtgekleurde dakpannen. Maar producenten van dakpannen spelen daar niet op in. Want als nieuwe dakpannen geplaatst worden, wordt doorgaans ook het dak geïsoleerd en maakt de kleur van de dakpannen geen verschil meer voor de temperatuur binnen.’

Kleinere ramen­

In de winter zouden witte muren in België averechts werken, want dan zou veel warmte door de dikke­ muren weggezogen worden en duurt het lang voor het binnen lekker warm wordt. ‘De isolatie van onze spouwmuren is eerst en vooral ontworpen om tussen november en februari zo weinig mogelijk warmte te verliezen’, aldus Roels. ‘Om die reden omarmen we hier ook hoogrendementsglas. Maar intussen zijn veel huizen zodanig­ goed geïsoleerd en de raampartijen zodanig groot dat moderne huizen zelfs in de tussenseizoenen oververhit raken.’

Precies rond de grote raampartijen kunnen we dan toch nog iets leren van hoe de Grieken hun huizen bouwen. Roels: ‘Het zonlicht wordt consequent uit de huizen geweerd. De huizen zijn niet alleen wit, ze hebben ook kleine ramen­ en raamluiken die overdag dichtgaan. Als we oververhitting van onze huizen willen tegenhouden, moeten we dat ook doen. We moeten hier veel meer gebruikmaken van zonwering.’

De wetenschapsredactie staat u bij op vakantie en helpt u wekelijks fascinerende fenomenen te ontdekken waarvoor u niet eens uit uw strandstoel hoeft te komen. Lees alle afleveringen op standaard.be/leerstoelstrandstoel