Partijtop kan open brief jonge liberalen niet smaken

Dit is niet voor herhaling vatbaar. Naar verluidt klonk het partijbestuur unaniem in de veroordeling van de open brief die achttien jonge en ambitieuze liberalen afgelopen weekend publiceerden. Over de inhoud – klachten over een ‘vastgeroeste’ partij, een pleidooi voor vernieuwing mét nieuwe gezichten – ging het nauwelijks. Maar de vorm kon niet door de beugel. Intern zijn er genoeg kanalen om dergelijke opmerkingen te maken. Een aantal ondertekenaars zit zelf in het partijbestuur. Anderen kunnen als kabinetsmedewerker hun minister aanspreken.

In De Morgen vond Egbert Lachaert de brief een ‘goedbedoeld initiatief’. In werkelijkheid tilt hij er bijzonder zwaar aan. De voorzitter riep iedereen uitdrukkelijk op om zich de komende weken van dergelijke demarches te onthouden. Els Ampe, een Vlaams Parlementslid dat in een filmpje op Twitter openlijk sprak over een verdeelde partij, kreeg het bevel om dat onmiddellijk te verwijderen. De hoop groeide dat de zaak snel zou overwaaien, het blijft tenslotte vakantietijd.

Toch laat het incident zijn sporen na. Het gebeurt niet elke dag dat achttien mensen gezamenlijk hun bezorgdheid op papier zetten. Hoewel hij wellicht zo niet is bedoeld, kan de open brief gelezen worden als een motie van wantrouwen aan voorzitter Lachaert. Die is zich ervan bewust dat de partij moet vernieuwen, hij tekende daarvoor de operatie Liberaal Vuur uit. Maar de concrete resultaten laten op zich wachten. Het zwengelt de vrees aan dat het grote vernieuwingscongres van begin volgend jaar neerkomt op een cosmetische operatie.

Carrière

Ondertussen gaat het in peilingen van kwaad naar erger. Flirten met de grens van 10 procent wordt een gewoonte. De wankele slagkracht van Vivaldi hakt meedogenloos in op de potentiële kanseliersbonus die Alexander De Croo (Open VLD) in 2024 moet opleveren. Tijdens het partij­bestuur maakte de premier zich sterk dat hij alles tegenhield tot er een pensioenakkoord uit de bus komt. Lachaert overtuigt dan weer niet met eigen voorstellen – zoals de invoering van kleinere kieskringen – die misschien goed op partij klinken, maar in de praktijk op weinig uitdraaien. Andere partijen willen niet mee.

Dat is net het punt van de briefschrijvers. Open VLD moet op zoek naar een breder narratief op het vlak van klimaat, diversiteit of economie dat de waan van de dag (en dus van de regering) overstijgt. Dat alles moet gelardeerd worden met een vernieuwing die de partij zelf kan realiseren. Als het Lachaert menens is om de particratie terug te dringen, dan kan hij voorstellen doen rond financiering of beslissen tot een ‘operatie Crombez’, wetstraatees voor de decumul.

Op zijn beurt tilt de partijtop zwaar aan de pleidooien voor personele vernieuwing. Bij de briefschrijvers leeft de angst dat zelfs wanneer er een nieuw narratief uit de bus komt, het uit de mond zal komen van de usual suspects. Dat voedt carrièremotieven aan hun kant. Het is bijvoorbeeld geen geheim dat Vincent Stuer, die de pen vasthield, mikt op een verkiesbare plek bij de Europese verkiezingen. Cynisch werd de vraag gesteld of de signerende kabinets­medewerkers van Lydia Peeters, Vincent Van Quickenborne of Bart Somers dan willen dat hun ministers opstappen.

Geen Mahdi

De hoop bestond dat Lachaert het initiatief van de open brief zou omarmen. Maar afgelopen weekend gebeurde het omgekeerde. Heel wat personaliteiten, zeker uit de Kamer, konden niet snel genoeg afstand nemen van de briefschrijvers. Daarbij kwam Jasper Pillen, ondervoorzitter en kandidaat-fractieleider, het scherpst uit de hoek. De liberale Kamerfractie torst, op enkele uitzonderingen na, een zwakke reputatie. Sommigen zijn erg beducht om hun baan te verliezen.

Het pijnlijkste van deze geschiedenis is dat de briefschrijvers op zijn minst openlijk een punt maken. De kritiek dat ze inhoudelijk te weinig voorstellen doen, mag dan niet ongegrond zijn, maar voorlopig zet Lachaert daar niets tegenover (al wordt er in de vakantie aan een tekst gewerkt). Wellicht is dat mede de reden waarom de publicatie een behoorlijke knal maakte. Anderen fluisteren slechts dat een CD&V-scenario onmogelijk is. Niet omdat Open VLD het zoveel beter doet, maar omdat er geen Sammy Mahdi als alternatief aan boord is.