Oeso vraagt loonindexering ‘flexibeler’ te maken

Ondanks een robuust economisch herstel in 2021 is de toekomst onzeker en vol risico’s, waarschuwt de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso), de club van rijke industrielanden, in een nieuw rapport over ons land. De gevolgen van de oorlog in Oekraïne, beperkingen aan de aanbodzijde, arbeidstekorten en hoge inflatie wegen op de economische vooruitzichten.

Schaarste op de arbeidsmarkt

Het economisch herstel in ons land is opvallend onevenwichtig, benadrukt de Oeso. Ondanks een groei van het bbp van 6,2 procent in 2021 en een opmerkelijk veerkrachtige arbeidsmarkt voelden vooral laaggeschoolde en jonge werknemers het effect van de coronapandemie. De inflatie klom naar een recordhoogte en het aantal vacatures steeg naar 4,7 procent van het totaal aantal jobs. Die schaarste op de arbeidsmarkt is volgens de Oeso een gevolg van twee factoren: de mismatch op de arbeidsmarkt en de lage activiteitsgraad van ons land, dat op dat vlak achterophinkt in Europa.

Het omscholen en meer inzetbaar maken van kwetsbare groepen, zoals migranten, kan volgens de Oeso helpen bij de aanpak van arbeidstekorten. Er zijn ook beduidend minder 55-plussers op de arbeidsmarkt vergeleken met het Europees gemiddelde. Op bedrijfsniveau zou er meer ruimte moeten komen om – rekening houdend met de loonafspraken binnen de sector – de werknemers een beter loon en betere arbeidstijden te geven. De Oeso raadt aan om bedrijven met een hoge productiviteit op dat vlak extra ruimte te geven. Dat moet ze helpen om makkelijker hooggeschoolde en vaak zeldzame profielen aan te trekken.

Loonindex flexibeler maken

Dankzij de automatische indexatie van de lonen en sociale uitkeringen blijft de impact van de hoge inflatie op de koopkracht beperkt. De lonen en uitkeringen in ons land zullen dit jaar naar verwachting gemiddeld met 6 procent stijgen, voorspelt de Oeso. Dat is sneller dan in onze buurlanden, wat op korte termijn de concurrentiekracht van ons land zal drukken (DS 17 december). Dus raadt de Oeso de regering nogmaals aan om het indexmechanisme ‘flexibeler’ te maken. Op zijn minst moet België de afgesproken loonstijging in verhouding tot de buurlanden, vastgelegd in de loonnormwet, strikt controleren. Alleen zo kan ons land een ‘loon-prijsspiraal’ vermijden.

De Belgische overheidsschuld steeg tot 108,4 procent van het bbp in 2021 en, net als de Nationale Bank gisteren (DS 13 juni), waarschuwt de Oeso dat dit stilaan onhoudbaar wordt. Er moet op middellange termijn een plan komen om de schuldgraad opnieuw naar beneden te duwen. Een meerjarenbegroting met strikte regels voor de overheidsuitgaven zou daarbij een eerste stap kunnen zijn. ‘De overheidsuitgaven, ongeveer 55 procent van het bbp in 2021, zijn (te) hoog. Er is ruimte om in meerdere domeinen efficiënter met de centen om te springen, bijvoorbeeld in het onderwijs’, geeft de Oeso als raad.

Jonge, alleenstaande moeders

De inkomensongelijkheid in België is laag, maar dat betekent niet dat er geen hervormingen nodig zijn, vindt de Oeso. Het risico op armoede is groot voor de werklozen, de inactieven en de laaggeschoolden. Moeders met jonge kinderen, migranten en mensen met een handicap vinden te moeilijk een job. Niet alleen omdat ze qua vaardigheden achterop hinken, vooral digitaal, maar ook omdat er weinig prikkels zijn om een job te zoeken.

Dat moet veranderen en daarvoor zullen alle beleidsniveaus in ons land moeten samenwerken, benadrukt de Oeso. Alleenstaande ouders, mensen met een handicap en langdurig zieken moeten meer gestimuleerd worden om te gaan werken. Een voorbeeld? ‘Alleenstaande moeders met een laag inkomen worden nu ontmoedigd door een combinatie van hogere belastingen en beperkte inkomensvoordelen’, aldus het rapport. Daarnaast moet de overheid meer investeren in een betere sociale huisvesting, en betere loonvoorwaarden en carrièrevooruitzichten voor leraren in concentratiescholen.

200.000 Oekraïners verwacht

Opvallend: België zal volgens de Oeso in totaal wellicht 200.000 vluchtelingen uit Oekraïne moeten opvangen. Een belangrijk deel daarvan moet nog in ons land aankomen. Eind mei waren er 45.000 Oekraïners in ons land geregistreerd.

Ten slotte raadt de Oeso aan om extra te investeren in de digitalisering van de overheidsdiensten en meer en ‘moedigere investeringsbeslissingen’ te nemen rond klimaat en energie. De federale en regionale overheden moeten op dat vlak beter samenwerken. De CO₂-uitstoot moet nog belangrijker worden bij het stimuleren van private investeringen. En er moeten ook maatregelen komen om de isolatie van huizen te bevorderen en de CO₂-uitstoot van de transportsector te verminderen. Dat alles moet telkens geflankeerd worden door ‘gerichte overheidsmaatregelen om de financiële impact op de lagere inkomens te beperken’.