Het beest dat controverse heet

Er komt maar geen einde aan het universum dat schrijfster J.K. Rowling bedacht rond Harry Potter, de wees die leerling-tovenaar werd. Al gaat het intussen allang niet meer over die bebrilde wijsneus zelf. Met de Fantastic beasts-franchise dook de Britse schrijfster – en de Hollywoodstudio Warner Bros. – in een wereld die daar wel aan verwant is en die vertrekt van een werkje dat deel was van het lespakket aan de tovenaarsschool Zweinstein: een studieboekje geschreven door magizoöloog Newt Scamander, lang voor Harry en zijn kornuiten ter wereld kwamen. Geen verhalend proza dus, maar beschrijvingen van de wonderlijkste beestjes uit het fantastische dierenrijk. Waarover het op het witte doek dan moest gaan, bedacht J.K. Rowling op maat van de eerste film.

De franchise, die evenveel een spin-off van als een prequel op de Harry Potter-verhalen is, ging in 2016 van start met Fantastic beasts and where to find them. Meteen werd daar de belofte aan vastgeknoopt van vier vervolgfilms. De megaproductie met een prijskaartje van om en bij 200 miljoen dollar bracht aan de kassa ruim het viervoud op. Het vervolg, The crimes of Grindelwald, was twee jaar later goed voor 650 miljoen dollar.

Mads Mikkelsen doet het tegengestelde van wat Johnny Depp deed. Alsof die laatste zeker niet in herinnering gebracht mag worden

Eddie Redmayne zit in The secrets of Dumbledore voor de derde maal schuchter in zijn vel als magisch-dierkundige Newt Scamander. Hij moet een team van tovenaars, heksen en een koddige Dreuzel-bakker inschakelen om die duivelse tovenaar Gellert Grindelwald (Mads Mikkelsen) een halt toe te roepen. Dat doet hij op verzoek van professor Albus Perkamentus (Jude Law) – die ze in de Angelsaksische wereld kennen als Albus Dumbledore. Hem was ter ore gekomen dat Grindelwald de macht wil grijpen in dat tovenaarswereldje. Iets wat ze niet zomaar kunnen laten gebeuren. Natuurlijk kruisen een heleboel fabelachtige dieren onderweg hun pad.

Het typeert een peperdure franchise dat ze niemand willen uitsluiten. De derde film komt dan ook met een verhaal waar iedereen in kan stappen. Uiterst meeslepend en sympathiek weet het bijna tweeënhalf uur lang een betoverende wereld geloofwaardig te verkopen. Spektakel moet er zijn, maar het verstikt geen moment het kloppende hart van deze film is een aimabele bende die tracht te voorkomen dat een malloot het voor het zeggen krijgt. Wel lastig dat uitgerekend hij fragmenten van de toekomst kan zien. Hoe hem te verslaan? ‘Het beste plan is geen plan. Verwarring!’

The secrets of Dumbledore is een deugddoend en warmbloedig avontuur. Het is rijk aan emoties (en er is ruimte voor een vleugje nostalgie, beste Pottertjes) en reist de halve wereld af. Aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog fantaseert het over hoe het tovenaarsuniversum bij het conflict betrokken raakt.

De Britse cineast David Yates, die ook de vorige episodes en vier Harry Potter-films regisseerde, opent met een gracieuze scène die eindelijk benoemt wat vooralsnog niet onder woorden was gebracht: Parkamentus’ relatie met Grindelwald. Meteen valt evenmin weg te kijken van de olifant in deze beestenboel, en dat is Mads Mikkelsen, die Johnny Depp vervangt. Die laatste speelde tweemaal met witte coupe en Britse tongval de te duchten Grindelwald. Dat was een opvallende verschijning en de Deense acteur lijkt met zijn ingetogen spel vooral het tegengestelde te willen doen. Je zou haast denken dat de studio het hem vroeg om te vermijden dat Depp in herinnering zou worden gebracht.

De Pirates of the Caribbean-vedette was immers in het najaar van 2020 door studio Warner Bros. vriendelijk verzocht de franchise te verlaten. Dat verzoek kwam er na de berichten over huiselijk geweld in zijn relatie met actrice Amber Heard en de nadelige uitspraak in een rechtszaak tegen The Sun, die hem een ‘wife-beater’ had genoemd (en gelijk kreeg). Depp trok zich toen zonder verzet terug.  

Het is afwachten of die beslissing financiële implicaties zal hebben voor de studio. Depp is allesbehalve een kleine naam en zijn aandeel in de film was evenmin gering. Het helpt al zeker niet dat er recentelijk controverse ontstond rond Ezra Miller, wiens rol in de franchise net nu crucialer wordt. Miller werd een week geleden gearresteerd op Hawaï na obsceniteiten en fout gedrag in een karaokebar. Het is niet het eerste incident met de twintiger.

Reünie

Intussen heeft Warner Bros. zich de afgelopen drie jaar nadrukkelijk gedistantieerd van bedenkster J.K. Rowling. Onlangs nog werd ze geweerd uit de Harry Potter-reünie Return to Hogwarts. Het is het gevolg van een reeks uitspraken en tweets uit 2019, die haar verwijten van transfobie opleverden.

Groot was dan ook de verrassing toen ze vorige week aanwezig was op de wereldpremière van de film in Londen, waar ze ook geïnterviewd werd. Meerdere acteurs uit de franchise, onder wie Eddie Redmayne, hebben zich in het verleden al gedistantieerd van Rowlings uitspraken. Intussen blijft de Britse schrijfster erg actief op Twitter, waar ze de stroom verwijten niet ontwijkt. Zitten ze bij Warner Bros. met een bang hart af te wachten tot Rowling weer in de storm belandt?

Of het bioscoopbezoek zal lijden onder de controverses, is vast niet eens de grootste angst van de studio. Op deze derde film was het dubbel zolang wachten als op de vorige. Het kan de nieuwsgierigheid maar hebben aangezwengeld. De toekomst van deze franchise komt pas echt in het gedrang als namen als Redmayne en Law uit vrees voor reputatieschade zouden passen voor de twee komende films. Alleen een ferme portie magie zou dan de filmreeks nog kunnen redden.