Commissie schiet toch in actie tegen corruptie in Hongarije

‘We zullen de Hongaarse overheid de brief sturen met de formele ­notificatie dat we het rechtsstaatmechanisme opstarten’, verklaarde Commissievoorzitter Ursula von der Leyen in het Europees Parlement. Ze herinnerde ­eraan dat het Hongaarse corona­herstelplan nog niet goedgekeurd is en dat Boedapest daarom geen geld uit het fonds Next Generation EU kan krijgen, omdat hervormingen uitblijven om corruptie tegen te gaan.

Het Nederlandse Europarlementslid Sophie in ’t Veld wierp Von der Leyen voor de voeten dat de Commissie in actie had moeten schieten voor de verkiezingen van vorig weekend, die Viktor ­Orban overtuigend won: ‘Jullie sluiten de deur pas nadat het paard op hol is geslagen.’

• Triomferende Orban doet Europa ongemakkelijk in stoel schuiven

Eerst wachtte de Commissie op het oordeel van het Europese Hof van Justitie over de rechtsgeldigheid van het mechanisme, daarna nam ze haar tijd voor de uit­werking van de richtsnoeren voor de concrete toepassing.

Het lijkt er sterk op dat Von der Leyen de Hongaarse premier geen extra argument wilde geven om tijdens de campagne uit te halen naar de ‘bureaucraten in Brussel’ – wat hij sowieso deed.

Minder hard voor Polen

Met het nieuwe mechanisme kan de Commissie voorstellen een lidstaat te straffen door betalingen uit de begroting te schorsen of programma’s niet goed te keuren. Daarbij moet ze kunnen aantonen dat schendingen van de rechtsstaat een negatieve impact hebben op het goede financiële ­beheer van Europees geld.

De Commissie zet met de brief een eerste stap in een omslachtige procedure die maandenlang kan aanslepen. Maar terwijl Polen en Hongarije elkaar beschermen bij de toepassing van artikel 7 van het EU-Verdrag – dat gaat over de verdediging van de Europese waarden – kan een sanctievoorstel van de Commissie niet tegengehouden worden door één lidstaat.

Von der Leyen hintte dat Polen minder te vrezen heeft van het rechts­staat­mechanisme: ‘In ­Polen hebben we een probleem met de onafhankelijkheid van justitie.’ Ze liet uitschijnen dat de maandenlange gesprekken daarover vooruitgang boeken.

Polen moet werk maken van drie criteria, die voortvloeien uit arresten van het Europees Hof van Justitie: de tuchtkamer voor rechters moet verdwijnen, het disciplinaire regime moet worden aan­gepast en onwettig ontslagen rechters moeten opnieuw worden geïnstalleerd. ‘Als het parlement in Warschau een wet goedkeurt waarbij die criteria vervuld worden, is dat een mijlpaal en kan het geld uit het herstelfonds voor ­Polen uitgekeerd worden’, zei Von der Leyen. ‘We zijn er nog niet, maar we zijn dichtbij.’