Waarom vrijheid nog geen blijheid is

Naar verwachting gaat de coronabarometer na de krokusvakantie naar geel. Dat betekent het einde van de coronamatregelen en het begin van het rijk der vrijheid, waar we twee jaar zo naar verlangd hebben.

Het virus blaast dus de aftocht, en toch trekken we niet juichend door de straten. Voorzichtig misschien, na de misplaatste euforie van de voorbije zomer, en wellicht ook bezorgd over Oekraïne en ander onheil. Maar het heeft ook te maken met de fase zelf, die Britse psychologen de ‘pandemic hangover’ zijn gaan noemen: de kater na corona.

   • Einde van de coronamaatregelen komt in zicht

‘Vergelijk het met de blokperiode’, zegt therapeute Rika Ponnet. ‘Je studeert een paar weken of maanden en kijkt reikhalzend uit naar je laatste examen. Dan ga ik knallen, denk je, en gaan alle remmen los. Maar als die dag er eindelijk is, heb je nergens nog zin in en wil je met rust gelaten worden. Met corona is dat net zo. Je hébt er die gaan feesten, maar bij de meeste mensen werkt dat niet zo. Je kunt het “knallen” niet zomaar aan- en afzetten. Een grote groep is moe, en heeft tijd nodig om alles te verwerken. ­Zolang je in een verhaal van overleven zit, doe je door. Pas nu het vaarwater wat rustiger is, merk je het effect van thuiswerk met kinderen, quarantaines, de crisissen die je gemanaged hebt, het feit dat niks zeker was. En stel je vast: ik ben moe.’

‘Zolang je in een verhaal van overleven zit, doe je door. Pas nu het vaarwater wat rustiger is, stel je vast: ik ben moe’

Rika PonnetRelatietherapeute

Psychologe Charlotte Viaene bevestigt: ‘Pas als je stressniveau daalt, begin je te voelen hoeveel energie dat gekost heeft. Pas dan kun je de vermoeidheid toelaten en krijg je je klop.’

In de praktijk van Viaene vertaalt dat zich in een toename van het aantal aanmeldingen en in een nieuwe clientèle. ‘Ik zie nu ook hulpverleners die zo lang mogelijk stand hebben proberen te houden. Nu het wat rustiger wordt, geven zij zichzelf toestemming om voor zichzelf te zorgen.’

Vergeten vrienden

Door het opheffen van bijna alle maatregelen is ook het deksel eraf en komen conflicten en vragen bovendrijven. Vragen rond je relatie, bijvoorbeeld, die je al die tijd in lockdown hebt onderdrukt. ‘De coronacrisis heeft ons recht in ons ­relationele functioneren getroffen’, zegt Ponnet. ‘Je ziet heel duidelijk dat mensen precies over die thema’s zijn gaan nadenken. Door de weinige afleiding zijn mensen glashelder gaan zien hoe hun partner in elkaar zit, en of die relatie bevredigend is. Koppels bij wie het goed zat, zijn nog dichter bij elkaar gekomen. Koppels bij wie het al minder ging, zijn versneld uit elkaar gegaan of zitten volop in een relatiecrisis. Ook mijn Nederlandse collega’s zien een enorme toename van het aantal aanmeldingen voor relatietherapie.’

   • U zoekt psychologische hulp? Heb dan vier maanden geduld

Ook vriendschappen ontsnappen niet aan de weegschaal waarop kosten en baten worden afgewogen. Vriendschappen die al goed zaten, zijn nog sterker geworden. ‘Maar er zijn ook vrienden en kennissen die je twee jaar niet gezien of gemist hebt. We gaan na of zij de investering waard zijn,’ zegt Viaene, ‘of we genoeg energie en plezier terugkrijgen voor wat we er zelf in investeren. Mensen zijn daar selectiever in geworden.’

En het werd lente

Toch gloort hoop. ‘Zodra we weer op adem zijn gekomen, kunnen we bekijken waar we nood aan hebben. Voor sommigen is dat een museum, een film, een feestje. Mijn advies is om rustig op te bouwen. En om blij zijn dat de kinderen weer volop naar de grootouders of logeerpartijtjes kunnen. (lacht)’

Ook voor Ponnet is het duidelijk dat we deze pagina vrij snel zullen omslaan. ‘De mens is veerkrachtig – kijk maar naar wat mensen in andere delen van de wereld moeten doorstaan. Ik zie het ook bij mijn eigen kinderen. Ze hebben een vorm van kracht gekregen: ze zijn verantwoordelijker geworden en relativeren makkelijker. Onverwachte onlinelessen, quarantaines of verveling: ze gaan er beter mee om dan vroeger.’

Daarenboven is de lente in het land. De dagen worden langer en lichter en dat doet goed. ‘Licht doet iets met onze hersenen. De meeste mensen krijgen daar energie van’, aldus Ponnet. ‘Ons gemoed hangt daar zeker mee samen.’

Viroloog Marc Van Ranst bevestigt. ‘Kijk maar naar de eerste lockdown. Wat de donkerste periode had moeten zijn, werd toen helemaal anders beleefd. Er hing een positieve vibe en dat had veel met het weer te maken.’