Een vierdagenwerkweek, deconnectie en opleiding: dit is de arbeidsdeal

‘Akkoord over arbeidsmarkthervorming betekent concrete vooruitgang voor werknemers’, tweette minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) omstreeks half drie vanmorgen. Na weken getouwtrek ligt het akkoord er eindelijk. Zijn liberale collega Vincent Van Quickenborne (Open VLD) vertaalt de arbeidsdeal dan weer in meer vrijheid voor de werknemers, meer flexibiliteit voor de werkgevers. ‘Een boost voor de economie.’

• Regering-De Croo verdedigt arbeidsdeal: ‘Meer vrijheid voor de werknemers’

Essentieel voor de PS en de groenen vormde daarin een beter statuut voor de platformwerkers, zoals fietskoeriers. Daarop blokkeerde de arbeidsdeal lang. De links-rechtstegenstelling speelt daar. Links wilde hen de hoogste graad van bescherming bieden door hen zoveel als mogelijk als werknemer te beschouwen. De liberalen pleitten voor voldoende flexibiliteit en keuzevrijheid om de sector niet kapot te maken in ons land. Er is uiteindelijk afgesproken dat een platformwerker vermoed wordt om werknemer te zijn als een aantal van een set van acht criteria ingevuld zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld over het feit of het platform vraagt dat de medewerker exclusief voor hem werkt. De regeling sluit erg aan bij die waaraan Europa werkt. Aan de inhoud van die criteria is heel lang gesleuteld om beide visies te verzoenen. Dat vermoeden kan wel weerlegd worden op basis van de algemene criteria van de wet op de arbeidsrelaties. Ze krijgen ook een uitgebreidere bescherming bij arbeidsongevallen.

Maximaal 9,5 uren per dag

Daarnaast wordt het mogelijk voor de e-commerce om tot middernacht te werken, zonder dat dit als nachtarbeid geldt. Daarbij wordt teruggegrepen naar de regeling die tot eind 2019 gold en waarbij het fiat van één vakbond in het bedrijf volstaat. De regeling wordt na twee jaar geëvalueerd. De werkgever moet voor dat avondwerk wel extra loon of een premie betalen. Daarnaast wordt de mogelijkheid gecreëerd om in bedrijven daarover een proefproject op te zetten zonder goedkeuring van de vakbond. Een werknemers moet er wel vrijwillig in stappen en het project mag maximaal achttien maanden lopen.

• Experten en oppositie kraken de nieuwe arbeidsdeal: ‘Een typisch Belgisch compromis’

Werknemers die dat wensen kunnen hun voltijdse werkweek op vier dagen afwerken. Daarbij is afgesproken bij arbeidsreglement dat een werknemer wel maximaal 9,5 uren per dag mag werken. Om dat op te rekken naar 10 uren per dag – nodig voor wie 40 uren per week werkt – moet een cao in het bedrijf afgesloten worden. Dat impliceert een akkoord van de vakbonden. De groenen waren hevige tegenstander om iemand 10 uur per dag te laten presteren.

Daarnaast kan een werknemer er ook voor kiezen om de ene week meer uren te kloppen en de andere wat minder. Handig voor wie bijvoorbeeld in co-ouderschap zit. Daarnaast moeten bedrijven van zekere omvang het recht op deconnectie voorzien. Die verplichting zou volgens onze informatie opgelegd worden aan bedrijven met meer dan twintig werknemers. Daarover moeten binnen het bedrijf wel afspraken gemaakt worden met de vakbonden. Wie met een deeltijds variabel uurrooster werkt – zoals vaak het geval is met kassiersters in een warenhuis – moet zeven werkdagen op voorhand van dat uurrooster op de hoogte gebracht worden.

• Oproep | Een voltijdse werkweek op vier dagen, wie doet dat al?

Levenslang leren

Wie ontslagen wordt, zou via een transitietraject al gemakkelijker bij een nieuwe werkgever aan de slag kunnen tijdens zijn opzegtermijn. Wanneer een werknemer een opzegtermijn van dertig weken heeft, zou hij het laatste stuk van zijn opzegtermijn al kunnen besteden aan de voorbereiding op een nieuwe baan. Dit met behoud van zijn loon.

Tot slot wil de regering levenslang leren stimuleren met een individueel opleidingsrecht. Het zou gaan om drie dagen in 2022, vier dagen in 2023 en vijf dagen vanaf 2024.

Al die bepalingen worden in een wet Werk gegoten die naar de sociale partners gaat voor advies en eventuele aanpassingen. De regering geeft hiermee wel een duidelijke voorzet en de sociale partners zullen al gezamenlijk met goede argumenten moeten komen om de wet nog te wijzigen. Daarna wordt de wet definitief goedgekeurd en kan hij naar het parlement.

‘De arbeidsmarkt staat in brand en de regering komt met een druppel water’, luidt alvast de kritiek van oppositiepartij N-VA.