Podcasttips | Grootvaders liefdesbrieven uit het verzet

Wes Anderson verdeelt de meningen! Zijn nieuwste film The French dispatch, een romantische liefdesbrief aan de journalistiek, kent ook op onze redactie voor- en tegenstanders. Het levert verbaal vuurwerk op tussen recensent Jeroen Struys en chef cultuur Filip Van Ongevalle. Kom dat horen in onze cultuurpodcast Radar!

Beluister ‘Radar’ >

1. Hoe zat dat nu met opa?

Een mens kan zich al eens afvragen hoeveel bijzondere verhalen onverteld zijn gebleven door zwijgzame Vlaamse mannen. Zoals zovelen uit zijn generatie, zweeg Victor Valkenborgs liever over de oorlog. Het verleden is het verleden. Maar de grootvader van Thomas Symons zat in het verzet en dat is eigenlijk wel bijzonder, besefte de twintiger uit Tessenderlo. Valt er meer te vertellen dan de handvol anekdotes die op familiefeesten worden uitgewisseld?

Wanneer een tante hem een pakketje brieven toestopt, krijgt het oorlogsverleden van zijn opa kleur. In liefdesbrieven tussen zijn grootouders krijgt Symons zicht op hoe de oorlog hen uiteenrukte. Hij besluit om uit te zoeken wat zijn grootvaders rol in het verzet precies was. Dat brengt hem onder andere tot het Algemeen Rijksarchief.

De tedere brieven tussen ‘Vic en Neske’ vormen het hart van deze vijfdelige podcast. Acteurs Jeroen Lenaerts en Lauren Müller wekken ze met sappige Kempische tongval tot leven. Symons neemt de luisteraar ondertussen mee naar zijn familie, waar opa’s verzet tussen de vlaai wordt uitgevlooid op zondagse namiddagen. Het zijn herkenbare en komische taferelen, zoals het moment waarop zijn moeder haar uitleg abrupt afbreekt. ‘Zijde gij da aan’t opnemen?’, klinkt het verontwaardigd. ‘Ja’, antwoordt Symons en je hoort hem met zijn ogen rollen. Moeders!

Ook in de montage is er ruimte voor zelfrelativering. ‘Kun je je dat nu inbeelden?’, zegt Symons over een anekdote waarbij zijn opa in het kanaal sprong om aan Duits geschut te ontsnappen. Je hoort voorspelbare geluiden van klotsend water en het gekletter van mitraillettes, tot onze verteller de illusie droogjes doorprikt: ‘Nee, dat kunnen we niet. En daar gaan enkele soundeffectjes zeker niet bij helpen.’ Touché.

Het zijn dat soort ingrepen die De brieven van mijn grootvader een eigen smoel geven, ver weg van de oorlogsdocumentaires die je associeert met de late uurtjes op Canvas.

Beluister ‘De brieven van mijn grootvader’ >

2. De scandaleuze collegejaren van de literaire elite

De studenten van de ‘class of’86’ op Bennington College zaten met hun neus in de boeken. Al snoven ze liever wit poeder dan kennis op. Onder hen: schrijvers Bret Easton Ellis, Jonathan Lethem en Donna Tartt. De iconen van generatie X lieten hun personages studeren aan weinig verholen varianten op Bennington. Of het nu Camden (Ellis en Lethem) of het Hampden College uit The secret history (Tartt) was, de decadentie regeerde overal. De school heeft daardoor een mythische status onder boekenfans. Luister maar eens hoe beaat Joost de Vries en Ellen Deckwitz erover vertellen in Boeken FM.

Het is donkere romantiek: wegdromen bij een besloten onderwijsinstelling met statige gebouwen in prachtige New England-stijl vol verwaande, amorele, intelligente studenten. Op het einde van de jaren 80 was Bennington de duurste universiteit van de VS. ‘Het is het soort plek waar rijke mensen hun verslaafde kinderen verstoppen, wanneer ze Harvard niet binnen geraken’, zegt een oud-student aan journaliste Lili Anolik.

In Once upon a time … at Bennington Collegebelooft de journaliste ons mee te nemen naar die unieke periode van intellectuele, losse zeden. Ze sprak met voormalige studenten, onder wie Bret Easton Ellis (American psycho, Less than zero) en Jonathan Lethem (Motherless Brooklyn, The fortress of solitude). Je kan dat een zoektocht noemen naar de manier waarop fictie en realiteit in elkaar overvloeien, hoe mythes gemaakt worden en hoe genie zich laat vormen. Maar laat ons eerlijk zijn: dit is vooral een delicieus buffet van literaire roddels in een fantasierijke setting. Anolik werkt in het dagelijkse leven voor Vanity Fair en niet voor de faculteit Taal en Letterkunde van de KU Leuven.

Anoliks zin voor overdrijving haalt soms campy hoogtes: ‘You will gain entry to some of the tastiest, nastiest and farthest out scenes in the last quarter of twentieth century. All deeply, giddily thrilling and all with the frisson of exclusivity besides’, belooft de voice-over op het einde van de eerste aflevering. Gossip Girl is niet veraf, sneert New York Magazine in hun recensie, verwijzend naar de Amerikaanse tienerreeks over de New Yorkse high society. Anolik schermt met onthullingen over Donna Tartt. Zij weigerde mee te werken aan de reeks en dreigt intussen met juridische stappen. Sappig!

Tip: de eerste aflevering is wat overdreven pompeus en kan je overslaan als je bekend bent met de setting.

Beluister ‘Once upon a time at … Bennington College’ >

3. Betoverd door een goed gesprek

Komende zondag is het precies 20 jaar geleden dat de eerste Harry Potter-film in de Belgische zalen kwam. Om dat te vieren interviewt presentatrice Shalini Van den Langenbergh in The sorting hat revisited twintig weken lang bekende (en soms minder bekende) Vlamingen over hun Harry Potter-obsessie.

In de eerste aflevering duikt De Standaard-huiscartoonist Lectrr al op. Andere gasten zijn Sorry voor alles-bedenker Kamiel De Bruyne, Radio 1-presentatrice Annelies Moons en regisseur Jan Verheyen. Het is een bont gezelschap en dat hoort zo, want Van den Langenbergh tracht ze allen onder te verdelen in een van de afdelingen op toverschool Zweinstein.

Harry Potter is tegelijk ook ‘maar’ de rode draad in gesprekken die vaak net iets langer dan een uur afklokken. Annelies Moons geeft bijvoorbeeld een gepassioneerd betoog voor jeugdliteratuur en ‘gemakkelijke’ boeken. Doordat de gasten zich spiegelen aan fictieve personages, krijg je bovendien al snel een scherper inzicht in hun geest dan via een gewoon gesprek. Het is een speelse, maar doeltreffende manier van diepte-interviewen.

Beluister ‘The sorting hat revisited’ >

P.S. In de podcastapp vind je alle genomineerden voor de Oorkondes, de Vlaamse podcastprijzen, in een handig overzicht. Heb je een favoriet? Stem dan zeker voor de publieksprijs. Tot volgende week

Stem hier op uw favoriet

Tot volgende week!

Meer tips? Abonneer je gratis op de nieuwsbrief via standaard.be/nieuwsbrieven.

Als je deze tips op je smartphone leest, openen de afleveringen rechtstreeks in de podcast-app van De Standaard. Zo kan je ze meteen beluisteren. Alle tips die in deze nieuwsbrief staan, vind je in de app ook onder de knop ‘Ontdekken’. Heb je de app nog niet? Download het hier.