
Europees Hof van Justitie tikt Polen weer op vingers
In Polen kan de minister van Justitie rechters detacheren bij een hogere rechtbank. Dat vormt een gevaar voor de onafhankelijkheid van rechters en het vermoeden van onschuld, stelt het Europees Hof van Justitie.
Opnieuw stelt het Europees Hof van Justitie in Luxemburg vast dat een juridische regeling in Polen in strijd is met het recht van de Europese Unie. Dit keer gaat het om een regeling waarbij de minister van Justitie rechters kan detacheren, elders tewerkstellen, bij een hogere rechtbank en die detachering op elk moment en zonder motivering ook kan beëindigen.
Een Poolse rechter in Warschau stapte naar het Hof in Luxemburg omdat hij twijfelde of de samenstelling van rechtbanken in zeven strafzaken wel in overeenstemming was met het Unierecht, aangezien er een rechter zitting had die gedetacheerd was door de Poolse minister van Justitie. Hij vermoedde dat er een risico bestond voor het vermoeden van onschuld.
Volgens het Hof bevat de Poolse regeling elementen die de minister van Justitie in staat stellen deze gedetacheerde rechters te beïnvloeden, waardoor er twijfels kunnen rijzen over hun onafhankelijkheid.
‘De minister van Justitie is bevoegd om op basis van niet officieel bekende criteria rechters te detacheren en deze detachering zonder motivering te beëindigen. Het gevolg is dat deze rechters tijdens de periode van detachering de waarborgen en onafhankelijkheid ontberen die elke rechter in een rechtsstaat normaal moet genieten’, aldus het Hof. ‘De onafhankelijkheid en onpartijdigheid van rechters zijn essentiële voorwaarden om het vermoeden van onschuld te waarborgen. Die voorwaarden, en dus het vermoeden van onschuld, kunnen in deze omstandigheden in gevaar komen.’
Pools herstelplan
De leiders van vijf politieke fracties in het Europees Parlement – christendemocraten, sociaaldemocraten, liberalen, Groenen en uiterst-links – dringen er in een brief aan Commissievoorzitter Ursula von der Leyen op aan het Poolse herstelplan niet goed te keuren wegens de ondermijning van de rechtsstaat. Eerst moet de Poolse regering alle voorwaarden respecteren uit de verordening die het herstelplan regelt, schrijven ze in hun brief. Anders is het risico op fraude te groot. De Commissie heeft het Poolse herstelplan – goed voor 23 miljard euro aan giften – nog altijd niet goedgekeurd, waardoor een eerste voorschot van 13 procent niet kan worden uitbetaald.
De clash tussen de Commissie en Polen kende begin oktober een dramatisch hoogtepunt. Het Pools grondwettelijk hof oordeelde toen dat sommige artikelen van het Europees verdrag niet compatibel zijn met de Poolse grondwet en dat het Europees Hof van Justitie zich niet kan mengen met de organisatie van de Poolse justitie.