Mondmaskers: zijn ze verplicht? Wanneer krijgen we het gratis exemplaar van de overheid? En hoe was je ze?

1. Wanneer zal je een mondmasker moeten dragen?

De overheid benadrukt dat je, als je ziek bent, moet thuisblijven. Dat én social distancing (anderhalve meter) zijn de beste maatregelen om de verspreiding van het virus tegen te gaan. 
Maar als de coronamaatregelen versoepelen, zal het niet altijd mogelijk zijn om afstand te houden: op het openbaar vervoer bijvoorbeeld, en op het werk.
Daarom wordt het dragen van een mondmasker (het mag ook een sjaal zijn over neus en mond) verplicht op het openbaar vervoer vanaf 4 mei. Ook op het werk, als de afstandsregels niet kunnen worden gerespecteerd, moet je een masker dragen. En voor wie naar school mag en ouder is dan 12 jaar, geldt hetzelfde. Ook andere personeelsleden in het onderwijs moeten een hele dag de mond en neus beschermen.

2. Wat is het nut van een mondmasker?

‘Een masker dient in de eerste plaats als broncontrole, om je omgeving te beschermen als je ziek bent’, zegt Isabel Leroux-Roels, hoofd van de dienst infectiepreventie aan het UZ Gent. ‘Je kan ook een masker dragen om jezelf te beschermen tegen grote druppels als iemand anders in je nabije omgeving hoest of niest.'

Er bestaan verschillende soorten maskers. FFP2-maskers zijn enkel bestemd voor medisch personeel dat besmette patiënten verzorgt of onderzoekt. De overheid raadt aan om in een niet-medische context de chirurgische mond-neusmaskers (of proceduremaskers) te gebruiken. 'Dat is een eenvoudig kapje dat bestaat uit drie lagen, dat typisch blauwe maskertje', legt Pascal De Waegemaeker van de dienst infectiepreventie van het UZ Gent uit.

3. Hoe moet je een mondmasker dragen?

Was je handen voor je het masker opzet met zeep of een alcoholhoudende gel. Zet het masker op je gezicht via de elastieken. Let op dat je de juiste zijde van het masker aan de buitenkant plaatst. Zorg dat het masker goed de mond én neus beschermt en dat het mooi aansluit, zodat er geen openingen meer zijn tussen het masker en het gezicht. En raak je mondmasker niet aan als je het draagt. Gebeurt dat per ongeluk toch, was dan opnieuw je handen.

Draag het masker maximaal acht uur aan een stuk. Ook als het vuil, beschadigd of vochtig is, moet je het vervangen. Voor je het masker afdoet, moet je eerst je handen wassen. Indien het om een wegwerpmasker gaat, gooi het dan weg in een afgesloten vuilnisbak en was nadien nogmaals je handen. Gebruik je een stoffen masker, dan kan dat gewassen en hergebruikt worden (zie meer info beneden).

4. Waar moet ik op letten als ik een mondmasker draag?

Het is niet omdat je een masker draagt, dat je volledig beschermd bent. 'We weten nog niet welke maatregel de belangrijkste impact heeft en dus moeten ook de andere maatregelen, zoals frequent handen wassen en de anderhalve meter afstand, nog steeds gerespecteerd worden', legt Leroux-Roels uit. Wie ziek is, moet nog steeds thuisblijven, apart slapen en niet samen eten met gezinsleden, ook al draagt de zieke een mondmasker.

Je moet er ook op letten dat je het mondmasker correct draagt, anders helpt het niet. Integendeel: 'Dan kan je bacteriën en in dit geval ook het coronavirus overdragen op het masker', aldus de WHO.

5. Waar vind ik een masker? En kan ik dat kopen op het internet?

'Je moet echt opletten met wat je op het internet vindt, want de kwaliteit kan heel slecht zijn', zegt viroloog Steven Van Gucht. Binnenkort zal er gecommuniceerd worden over waar en hoe je maskers kan verkrijgen, laat Marc Van Ranst weten. Tot dan kan je, indien mogelijk, ook zelf maskers maken. Viroloog Van Ranst meldde dat een kofiefilter eventueel ook gebruikt kan worden als alternatief.

6. Wanneer krijg ik mijn gratis masker en filters?

De overheid zal zelf aan elke burger een mondmasker en twee filters geven. Maandag 4 mei versoepelen de coronamaatregelen én wordt mond- en neusbedekking op het openbaar vervoer verplicht, maar tegen dan zullen niet alle Belgen hun beloofde gratis mondmasker en filters gekregen hebben. 

Defensie is verantwoordelijk voor de aanbesteding en 'de bestelling van mondmaskers zal snel genoeg gebeuren, vraag is wanneer ze geleverd worden', gaf vicepremier Koen Geens (CD&V) aan. Er bestaat dus geen duidelijkheid over wanneer elke Belg zijn masker zal krijgen. Over de filters is wel iets meer duidelijkheid. Volgens Geens zullen die ergens tussen 4 en 20 mei verdeeld worden. Ook dat lukt dus niet voor de start van de versoepeling.

7. Als ik zelf een masker maak, hoe doe ik dat dan correct?

Op de website www.maakjemondmasker.be, een website die goedgekeurd is door de FOD Volksgezondheid, kan je een handleiding vinden om zelf mondmaskers te naaien.

Beginnen doe je aan de hand van een patroon. Leg het patroon op de stof en knip dat uit. Draai het patroon om en knip een tweede stuk uit. De twee stukjes stof boord je eerst af om het rafelen te vermijden. Daarna stik je de neuspartijen aan elkaar. Dat doe je door de twee buitenkanten tegen elkaar te leggen. Een naaimachine is niet noodzakelijk. Met naald en draad kan het ook. Als je vervolgens het stuk stof openplooit, zal je merken dat het de vorm heeft van een masker. Om het masker aan de neus te laten aansluiten, kan je een oud stuk koperdraad gebruiken. Plooi de stof errond en naai het toe. Neem vervolgens twee linten van 75 centimeter. Door de zijkant van het masker om te plooien en vast te naaien, maak je tunnels om de linten erdoor te steken.

8. Hoe was ik een herbruikbaar mondmasker?

Is het masker herbruikbaar, dan kan je het uiteraard wassen. ‘Dat was je zoals je kleren wast, en kan ook gewassen worden met andere kleren. Op 60 graden en met zeep in de wasmachine is in principe genoeg’, zegt Van Ranst. ‘Maar hoe warmer hoe beter, natuurlijk.’

Was je niet elke dag je kleren en wil je het milieuvriendelijk houden, dan kan je het ook in kokend water steken met wat zeep er bij. ‘Zo wasten onze grootouders uiteindelijk ook’, aldus de viroloog.

9. Welke soorten maskers bestaan er?

Het stofkapje, chirurgisch mondmasker en het FFP2-masker zijn enkele van de soorten maskers die er zijn.

Het stofkapje is vaak wit of grijs. Het wordt gebruikt door mensen in de bouw aangezien het beschermt tegen grote vaste deeltjes zoals steengruis, houtsnippers en vezels. Het biedt wel géén bescherming tegen fijnstof of virusdeeltjes. 

Het chirurgisch mondmasker zie je - zoals de naam enigszins verraadt - vaak in ziekenhuizen. Als eenrichtingsmasker houdt het slijmdeeltjes vast (via niezen of hoesten). Op die manier voorkomt het de verspreiding van virussen.

Het gebruik van FFP2-masker mét uitblaasventiel wordt sterk afgeraden, want ze filteren de uitgaande lucht niet, of toch niet volledig. Daardoor werkt het enkel ten voordele van wie het draagt en wordt het beschouwd als een asociaal mondmasker dat beter niet gebruikt wordt op openbare plaatsen.