‘Medische ingreep van Lena Dunham is drastisch en laatste optie’

De bekende actrice en bedenkster van Girls, Lena Dunham, kampt al jaren met chronische pijn. Toen ze de diagnose endometriose kreeg, besloten de artsen haar te opereren. Zo konden ze het slijmvliesweefsel dat zich buiten de baarmoeder bevond (in plaats van erin), zo veel mogelijk verwijderen. Die ingreep werd nog acht keer herhaald, maar zonder succes. Dunham bleef pijn lijden en koos er uiteindelijk voor haar baarmoeder volledig te laten verwijderen.

‘Het is een drastische ingreep en ook de laatste optie bij endometriose’, zegt fertiliteitsexperte Petra De Sutter (UZ Gent).

Pijnstillers en hormonen

Want hoewel een op de tien vrouwen - vaak zonder het zelf te weten - aan endometriose lijdt, is het verwijderen van de baarmoeder en/of eierstokken een zeldzaamheid. De meeste vrouwen die slijmvliesweefsel ontwikkelen buiten de baarmoeder, hebben last van een pijnlijke menstruatie, hebben pijn bij het vrijen (vooral bij diepe penetratie) en krijgen regelmatig zonder duidelijke aanleiding hevige buikpijn. Die klachten worden in eerste instantie behandeld met pijnstillers.

Pas wanneer de klachten het functioneren van de patiënt beperken, wordt naar structurele maatregelen gegrepen. ‘Vaak kan de pil, die het hormoon progesteron bevat, de pijn verlichten’, zegt De Sutter. ‘Ook andere hormonale behandelingen die patiënten in een kunstmatige menopauze brengen, zijn tijdelijk mogelijk. Alles hangt af van hoe uitgebreid de endometriose is. Er zijn vrouwen die alleen slijmvliesweefsel net buiten de baarmoeder hebben, bij anderen bevindt het weefsel zich ook in de buikholte, op of in de eierstokken, in de blaas of de darmen.’

Ondraaglijke pijn

Hoe meer slijmvliesweefsel zich buiten de baarmoeder bevindt, hoe moeilijker het wordt om de endometriose te bestrijden. Pijn is geen indicator van de ernst van de aandoening: wie een mildere vorm van endometriose heeft, heeft niet minder pijn dan iemand die aan een zeer ernstige vorm lijdt.

Wat wel vaststaat, is dat patiënten de pijn vaak als ondraaglijk beschouwen. Wanneer alle hormonale middelen zijn uitgeput, wordt daarom een operatie uitgevoerd waarbij zo veel mogelijk van het weefsel wordt weggenomen - zoals Dunham er negen heeft gehad vóór het verwijderen van haar baarmoeder.

Zwangerschap

Het wegnemen van organen is de laatste stap om van endometriose af te raken. Dat Dunhams eierstokken niet zijn weggenomen, levert haar het voordeel op dat ze niet in de menopauze zal belanden, omdat haar lichaam nog oestrogeen aanmaakt. De actrice hoopt dat haar eierstokken nog voldoende eitjes bevatten die ze kan laten invriezen. Als dat het geval is, moet Dunham op zoek naar een draagmoeder. ‘Anders is ook adoptie een mogelijkheid’, zegt ze in een essay in Vogue.