Je zou het haast vergeten, maar er was een tijd waarin Donald Trump nog geen president van de VS was. Ooit was hij slechts een entertainende en zogezegd kansloze presidentskandidaat die zich bediende van een reeks catchy oneliners. Eentje daarvan was ‘drain the swamp’. Hij zou het moeras van vriendjespolitiek in Washington D.C. droogleggen. De ironie wil nu dat Facebook, dat Trump aan zijn overwinning zou hebben geholpen, zelf steeds dieper in zijn eigen moeras wegzinkt.

Het sociale netwerk ligt al geruime tijd onder vuur omdat het de Russen zou hebben toegelaten om via fake news-campagnes de Amerikaanse verkiezingen te beïnvloeden. En alsof dat nog niet erg genoeg was, blijkt nu dat het schimmige bedrijfje Cambridge Analytica Facebook-gegevens van 50 miljoen Amerikanen gebruikte om stemgerechtigden te beïnvloeden (zie ook DS2, blz.. 2-3).

Het Engels kent een toepasselijk woord voor zo’n situatie: een clusterfuck. Dat is een situatie waarin almaar meer dingen tegelijk hartsgrondig fout beginnen te lopen. Beleggers lijken het ook zo te zien: Facebooks aandeel verloor gisteren zo’n 7 procent van zijn waarde. 40 miljard dollar aan beurswaarde ging in rook op.

De implicaties voor Facebook zijn mogelijk groot. Sinds de presidentsverkiezingen in de VS valt in Amerika kritiek te horen die je vroeger bijna alleen in Europa tegenkwam: dat Facebook & co. gevaarlijk zijn en strikt gereguleerd moeten worden. Die roep klinkt nog harder dan voorheen. ‘Het is duidelijk dat die platformen zichzelf niet kunnen reguleren’, tweette Amy Klobuchar, een Democratische senatrice. ‘Ze zeggen “vertrouw ons maar”. Mark Zuckerberg (de ceo, red.) moet komen getuigen in de commissie Justitie van de Senaat.’ Maar ook aan de overkant van het politieke spectrum kookt de pot stilaan over. Zo stelde ook de Republikein John Kennedy dat Zuckerberg voor het Congres moet komen getuigen.

En daar stopt de ellende niet. Want in Europa klinkt de kritiek niet bepaald milder. De Britse premier Theresa May noemde de onthullingen via haar woordvoerder ‘erg zorgelijk’ en het Britse Information Commissioner’s Office, dat al onderzoek voert naar Facebooks impact op het Britse Brexit-referendum, zal de nieuwe onthullingen ook onderzoeken. ‘Iemand moet hier verantwoordelijkheid voor opnemen’, stelde het Britse Conservatieve parlementslid Damian Collins. ‘Het is tijd dat Mark Zuckerberg stopt met zich te verbergen achter zijn Facebookpagina.’ Ook het Europees Parlement zegt misbruik te zullen onderzoeken.

De affaire dreigt voor Facebook een existentiële crisis te worden. Hoe vrij zal het bedrijf nog zijn om munt te slaan uit die berg kostbare gebruikersgegevens wanneer al die overheden met regulering komen aanzetten?

‘Mark Zuckerberg moet stoppen met zichzelf te verbergen achter zijn Facebookprofiel’

En wat zal de impact zijn op alle andere grote spelers? Want ook Alphabet, moederbedrijf van Google, Twitter en Snap kregen klappen op de beurs. De vrees bestaat dat ook zij dreigen te worden opgeslokt door Facebooks moeras. Anno 2018 lijkt ‘drain the swamp’ zo stilaan de nieuwe mantra van Silicon Valley te worden.

In ‘De Grote Markt’ duikt de economieredactie dagelijks in een opmerkelijke beweging in de economische wereld.