In interviewvideo’s praat ­Elisabeth Moss (34) honderduit, giechelt ze veel en maakt ze van haar hart geen moordkuil. Terwijl ze op televisie meestal zwijgt. Moss is goed in rollen waar ze veel vertelt met haar ogen en een frons van het voorhoofd. Peggy Olson, de eerste vrouwelijke copywriter tussen de macho’s van Mad men. Of de slavin Offred (‘Of Fred’, van Fred dus) uit The handmaid’s tale, die niet mag spreken als haar niets wordt gevraagd.

‘Ze is een beetje als de Mona ­Lisa’, zegt Jane Campion, die haar regisseerde in Top of the lake. ‘Er is veel dat ze niet toont.’ De ­samenwerking tussen de Nieuw-Zeelandse regisseuse en de Amerikaanse actrice kreeg zoveel lof dat er een tweede reeks kwam, die nu op BBC 2 loopt en morgen uit is op dvd.

Moss vindt zichzelf niet zo mysterieus als de rest van de wereld. ‘Ik wou dat ik heel erg serieus en getormenteerd was’, zei ze ooit in The Guardian. ‘Ik zie andere acteurs en denk: wat zijn ze cool, wat zien ze er interessant uit. Ik neem acteren niet zo serieus. Ik hou van mijn werk, maar ik heb niet de illusie dat ik er de wereld mee red, en ik vind mezelf niet moedig als ik uit mijn emoties put voor een rol. Ik ben een valley girl.’

Jazz en Nirvana

‘Ik neem acteren niet zo serieus. Ik hou van mijn werk, maar ik heb niet de illusie dat ik er de wereld mee red’

Valley girls zijn de immer zongebruinde meisjes uit de canyons in het noorden van Los Angeles. Moss heeft wel een Amerikaanse tandpastaglimlach, maar ook de porseleinen huid die je ­verwacht in advertenties voor parfum of make-up – toch is ze van geen enkel merk het uithangbord. Aan de immer ratelende valley girls hebben we uitroepen als ‘Oh my god!’ te danken en de gewoonte om, like, om de twee zinnen like te zeggen: ook niet haar imago.

Moss groeide wel degelijk op in Laurel Canyon, thuishaven van bohemiens als Frank Zappa, Carole King, The Eagles of Joni Mitchell. Haar vader Ron (niet Ronn Moss uit The bold and the beautiful) is manager van artiesten, haar moeder Linda een harmonicaspeelster. ‘Mijn vader was altijd op tournee met zijn klanten. Mijn oudste herinneringen spelen zich af in de backstage of kleedkamers van concertzalen. Thuis zwierven er overal instrumenten rond. Op feestdagen kwamen er vijftig mensen langs en dat mondde altijd uit in een grote jamsessie. Ze speelden jazz, geen rock: op mijn twaalfde had ik geen idee wie Nirvana of Oasis waren. Ik luisterde naar Ella Fitzgerald, Gershwin, klassieke muziek.’

Recht op privacy

Ze is, net als haar ouders, lid van scientology. ‘Ik voel dat het me een geestelijke gezondheid en stabiliteit heeft gegeven die ik anders misschien niet had’, zei ze in 2010 tegen The Times. Tegenwoordig heeft ze geen zin meer om erover te praten. ‘Ik snap waarom mensen nieuwsgierig zijn. Ik raak zelf ook gefascineerd door dingen die mijn zaken niet zijn. Maar je hebt recht op privacy.’

Als tiener verhuisde ze naar New York en Washington om balletschool te volgen: ‘Ik was dol op ballet, ik was tien jaar lang een chignonkopje.’ Daarnaast acteerde ze, meestal in reclamespots. ‘Het hielp dat ik geen beroemde kindactrice was, ik ben niet in valkuilen getrapt.’ Ze kreeg thuisonderwijs en haalde haar middelbaar diploma toen ze zestien was. Toen ze moest kiezen voor ballet of acteren, koos ze voor het laatste. ‘Ik ben nu 34. Als ik succes had gehad als ballerina en geen ernstige blessures had opgelopen, zou ik aan mijn pensioen toe zijn. Als ­actrice begint het nu nog maar.’

Peggy Olson, heldin

Op haar zeventiende speelde ze de dochter van de president in The West wing. De grote doorbraak kwam er met Mad men, dat haar zes nominaties voor de Emmy’s opleverde en één voor de Golden Globes. Jon Hamm was geweldig als Don Draper, de man met duizend geheimen, maar de scène waarin Olson, onafscheidelijke rode thermos in een doos en een sigaret in een mondhoek, haar nieuwe baan bij reclamebureau McCann-Erickson aanvat, werd een meme die op elke vrouwendag weer wordt ­bovengehaald. ‘Ik ben er trots op dat ik een moment verpersoonlijk dat vrouwen inspireert’, zegt ze.

Na Mad men wilde ze niet meteen weer aan een televisiereeks beginnen. ‘Maar ik kan je wel zeggen dat álle goede scenario’s daar zitten, bij tv. Goede scenario’s geven bij mij de doorslag. Ik las het scenario van Jane, het was zo intelligent, zo mooi. En ik dacht: als ik hoor dat iemand anders deze rol speelt, ga ik stikjaloers zijn.’

In Top of the lake speelt ze ­Robin Griffin, politie-inspecteur in Australië maar thuis in Nieuw-Zeeland op vakantie wanneer een zwanger meisje van twaalf verdwijnt. Tijdens het moeizame onderzoek herinnert ze zich gaandeweg trauma’s uit haar eigen jeugd. Voor één zo’n moment pompte ze zich op met Eminem. ‘Heel luid. Om een of andere reden bracht hij me in de juiste boze en verwarde stemming.’ De IJslandse band ­Sigur Rós is een andere favoriet.

Voor de duur van de opnamen in haar personage blijven, daar moet ze eens om lachen. ‘Als ze cut roepen, is mijn personage al weg. Sta ik grappen te maken en dwaze stunts uit te halen. Ik zou het fake vinden om me anders te gedragen.’

‘Top of the lake seizoen 2’ komt morgen uit bij Lumière. De reeks loopt momenteel op BBC 2.